سیاست‌خارجی هر کشور در تداوم سیاست داخلی آن کشور معنا و مفهوم می‌یابد و در این رهگذر «آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی » هم اولویت خود را با تمرکز بر سیاست داخلی و نگاه از درون به برون اعلام کرد. رئیسی که در تبیین سیاست خارجی خود در سطح خرد بر صلح آمیز بودن تلاش‌های هسته‌ای یران و تاکید بر لغو تحریم ها و حمایت از طرح‌های دیپلماتیک مرتبط تاکید دارد، در سطح منطقه‌ای هم با تاکید بر رفع بحران‌های منطقه از طریق گفت‌وگو های درون منطقه‌ای واقعی و بر اساس تامین حقوق ملت‌ها بر نفی دخالت بیگانگان در منطقه و سیاست حُسن همجواری تاکید کرده و در سطح کلان سیاست خارجی دولت سیزدهم ضمن پیگیری صلح و عدالت در عرصه روابط بین الملل، بر بهره گیری از توان کشور در جهت مقابله با کشورها سلطه گر و ظالم مبتنی است.
بنابراین، دولت سیزدهم در سطوح مختلف و با رویکرد همسایه محوری و اولویت‌های منطقه‌ای در روابط اقتصادی پا به عرصه سیاسی کشور گذاشت و با تمرکز بر چندجانبه‌گرایی اقتصادی و با نگاه به آسیا و تعامل با کشورهای این منطقه آن را در اولویت نخست عرصه سیاست خارجی قرار داد که به گفته وزیر امورخارجه یکی از ویژگی‌های سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم ضمن توجه به اولویت‌ها، استفاده از هر فرصتی در سایر حوزه‌های جهان برای تامین حداکثری منافع ملی است.
سفر به ۱۱ کشور از همسایگان دور و نزدیک در ۲۱ ماه اخیر به گفته آیت الله رئیسی سطح تعامل ایران با کشورهای منطقه را تا چند برابر افزایش داده که این همان رویکرد تداوم سیاست همسایگی و منطقه‌ای است و در ادامه سفرهای دیپلماتیک، رئیسی قرار است یکم خرداد در دوازدهمین سفر خارجی‌اش به دعوت رسمی «جوکو ویدودو» رئیس جمهور اندونزی و با هدف تعمیق و گسترش روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور، در صدر هیأتی بلندپایه به جاکارتا برودکه امضای اسناد همکاری دو کشور در بخش‌های مختلف، از جمله برنامه‌های سفر آیت‌الله رئیسی به اندونزی است.
در این سیر تعاملات دیپلماسی خارجی و فعال آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در ۲۱ ماه اخیر از حضور در ۱۱ کشور آسیایی و منطقه‌ای برای شرکت در اجلاس‌های مختلف و دعوت های رسمی تا به امروز به امضاء بیش از ۸۶ سند، یادداشت تفاهم در زمینه‌های اقتصادی- تجاری، سیاسی، فرهنگی، گردشگری، نفتی و پتروشیمی منجر شده است که در نوع خود کم سابقه بوده است.
علاوه بر این، امضاء این اسناد و تفاهم‌نامه‌ها در واقع نشانه‌ای از گسترش روابط میان تهران با کشورهای همسایه و منطقه و همچنین عاملی برای ایجاد رونق بیشتر در روابط اقتصادی است و از مجموع ۱۱ سفر خارجی رئیس جمهور تاکنون چهار سفر در سال ۱۴۰۰ به تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه و قطر، ۶ سفر در ۱۴۰۱ به و یک سفر در ۱۴۰۲ به سوریه داشته که در این گزارش به اختصار به دیدارهای خارجی رئیس دولت سیزدهم از دوشنبه در ۱۴۰۰ تا دمشق ۱۴۰۲ پرداخته می‌شود.
نخستین سفر دولت سیزدهم/ امضای ۸ سند همکاری و موافقت با عضویت ایران در شانگهای
حضور در بیست و یکمین دوره اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ۲۶ شهریور ماه ١۴٠٠ در واقع نخستین سفر رئیس جمهور در بدو شروع دولت سیزدهم بود که با حضور سران ۱۲ کشور عضو و ناظر در شهر دوشنبه برگزار شد و رییسان جمهوری روسیه، چین، هند و مغولستان هم به شکل مجازی در این نشست حضور داشتند، آیت الله رییسی با سران ۸ کشور عضو دیدار و گفت و گو کرد؛ یکی از مهمترین دستاوردهای این سفر امضا هشت سند همکاری بین تهران و دوشنبه بود.
در این سفر طرفین ۶ یادداشت تفاهم همکاری، یک توافقنامه و یک پروتکل فنی همکاری‌های گمرکی در زمینه‌های گردشگری، کار، تعاون بین عبدالملکی وزیر تعاون، کار، رفاه اجتماعی، حسین امیر عبدالهیان وزیر امورخارجه، علی اکبر محرابیان وزیر نیرو، عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، امین حسین رحیمی وزیر دادگستری با مقامات دولت تاجیکستان امضا شد.
در واقع نخستین تفاهم‌نامه‌های همکاری ایران در دوره ریاست جمهوری آیت الله رئیسی با تاجیکستان به امضا رسید و البته نخستین دستاورد این سفر هم موافقت با عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای بود.
امضای نهمین سند همکاری در عشق‌آباد
در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در آذرماه همان سال، «قرارداد سه جانبه سوآپ گاز» از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران با حضور آیت‌الله رئیسی و الهام علی اف، روسای جمهور ایران و آذربایجان در عشق آباد به امضا رسید که قرار است سالانه یک و نیم تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک جمهوری اسلامی ایران انتقال یابد.
نخستین دیدار رئیسی با همتای روسیه ای و تداوم همکاری های اقتصادی
رئیس‌جمهور کشورمان ۲۹ دی ۱۴۰۰ با هدف دیدار همتای روس خود تهران را به مقصد مسکو ترک کرد؛ سفری که در رسانه‌های جهانی بازتاب متعددی داشت و رئیسی در دیدار با پوتین گفته بود هیچ محدودیتی برای توسعه روابط با روسیه نداریم و روابط ممتاز تهران-مسکو در تراز مناسبات راهبردی است و ارتقا نیز خواهد یافت.
این دیدار و گفت‌وگو با تاکید بر همکاری‌های دوجانبه در حوزه زیرساخت، انرژی، بانک و جهش تجارت بین دو کشور همراه بود که ثمره این دیدار به انجام چند دیدار دیگر در تهران و اجلاس های مختلف در کشور های منطقه و در نهایت به امضای توافقنامه اخیر راه آهن رشت - آستارا بین روسای جمهور هر دو کشور از طریق ویدئو کنفرانس منجر شد.
زمستان گرم با امضای ۱۴ سند همکاری پس از ۱۱ سال
آیت الله رئیسی در چهارمین سفر خارجی خود در هفت ماه نخست فعالیت دولت سیزدهم، دوم اسفندماه برای حضور در ششمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز به دوحه سفر کرده بود؛ سفری که بعد از ۱۱ سال در قامت ریاست جمهوری اسلامی ایران به قطر انجام می‌گرفت و امیر قطر در اقدامی معنادار، شخصا در فرودگاه حاضر شد و به استقبال رئیس‌جمهور ایران رفت؛ این اقدام از اهمیت ویژه به میهمان حکایت می‌کند.
در این سفر مقامات جمهوری اسلامی ایران و قطر در حضور آیت الله رئیسی و امیر قطر، ۱۴ سند همکاری امضا کردند که این اسناد در حوزه‌های سیاست خارجی، رادیو و تلویزیون، ورزش، حمل و نقل، برق، استاندارد، فرهنگی و آموزشی بین حسین امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی و علی اکبر محرابیان وزیر نیرو و رئیس ایرانی کمیسیون مشترک،با مقامات قطر به امضا رسید. در واقع پرونده سفر خارجی ایران در هفت ماه نخست ۱۴۰۰ با قطر بسته شد.
امضا ۱۲ سند و تأسیس خانه تجارت ایران در عمان در ۹ ماهگی دولت
عمان نخستین سفر خارجی آیت‌الله رئیسی در ۱۴۰۱ و نخستین سفر رئیس‌جمهور به این کشور در دوره سلطان جدید در دوم خرداد ماه امسال بود که پیشتر در راستای ایجاد زمینه‌های گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران و عمان، هیأتی ۵۰ نفره از تجار و فعالان اقتصادی ایران به این کشور سفر کرده بودند.
این سفر با اهدافی چون ارتقای روابط در حوزه‌های تجارت، حمل و نقل، انرژی، گردشگری و به ویژه گردشگری سلامت بین تهران - مسقط صورت گرفته بود. در این سفر ۱۲ سند همکاری میان تهران و مسقط در حوزه‌های سیاسی، روابط اقتصادی و تجاری، انرژی، حمل و نقل، علمی، محیط زیست، ورزشی و همکاری‌های دیپلماتیک به امضا رسید.
ترکمنستان و دومین حضور و توسعه قرارداد سه جانبه
ترکمنستان دومین سفر خارجی آیت الله رئیسی در ۱۴۰۱ و ششمین مقصد خارجی وی تاکنون بود که او در ۸ تیرماه همان سال به منظور حضور در نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر به ترکمنستان سفر کرد. این دومین سفر رئیس‌جمهور به این کشور در ۹ ماهه حضورش در دولت سیزدهم بوده است.
آیت‌الله رئیسی در دیدار «سردار بردی محمداف» رئیس جمهور این کشور با اشاره به ۳۰ ساله شدن روابط دوستانه و برادرانه تهران - عشق آباد گفت: دولت سیزدهم اولویت ویژه‌ای برای گسترش روابط و همکاری‌ها با همسایگان دارد. رؤسای جمهور ایران و ترکمنستان با مرور و ارزیابی روند پیشرفت اجرای توافقات و تفاهم‌نامه‌های منعقد شده میان دو کشور تأکید کردند اجرای کامل این اسناد همکاری، فصلی جدید در تعاملات دو کشور خواهد گشود و روابط اقتصادی و تجاری تهران - عشق‌آباد را با جهش مواجه می‌کند.
رئیس‌جمهور در این سفر با برخی مقام‌ها چون قربانقلی بردی محمداف پدر، رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان و سردار بردی محمداف پسر رئیس جمهور ترکمنستان، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان درباره تبیین منافع و خطوط قرمز ایران در حوزه دریای خزر و تعاملات دو و چندجانبه به ویژه در حوزه اقتصاد و تجارت دیدار و گفت و گو کرد. البته رئیس جمهور با بردی اف پسر دوبار دیگر دیدار و گفت و گو کرده بود.
ازبکستان ایستگاه هفتم، از دو رقمی شدن دیدارهای «رئیسی» تا امضا ۱۷ سند
ازبکستان هفتمین مقصد خارجی رئیس جمهور و سومین سفر خارجی او در ۱۴۰۱ بود. سفری که به منظور حضور در بیست و دومین دوره نشست سران سازمان همکاری شانگهای و نخستین سفر رییس جمهور ایران به ازبکستان پس از ١٨ سال بود.
رئیس‌جمهور در این سفر سه روزه ۱۱ دیدار داشت که او با رئیسان ۸ کشور ازبکستان، قرقیزستان، روسیه، بلاروس، چین، ترکیه، تاجیکستان، قزاقستان و نخست وزیران هند و پاکستان و دبیرکل سازمان شانگهای دیدار و گفت و گو کرد که همین موضوع نشان از سیاست کلان رئیس دولت در تعامل هوشمند با جهان دارد.
رئیس‌جمهور در این سفر برای چندمین بار در یکسال اخیر با همتایان خود از روسیه و قزاقستان و تاجیکستان دیدار و گفت و گو کرد و در عین حال رکورد بیشترین امضای سند همکاری را در زمینه‌های مختلف با همتای ازبکستانی خود به ثبت رساند.
«اعلام رسمی عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای توسط رییس‌جمهور ازبکستان» و تاکید اعضای شانگهای بر اجرای کامل برجام و «امضای ۱۷ سند همکاری در زمینه های انرژی، صنعت، کشاورزی، ورزشی و فرهنگی» از مهمترین دستاوردهای سفر بود. این سفر رئیس جمهور یکی از پربارترین سفرهای خارجی وی به کشورهای همسایه و منطقه‌ایی بود که علاوه بر امضاء۱۷ سند، با ۱۱ عضو سران شانگهای دیدار و گفت و گو کرده بود.
نیویورک مقصد هشتم، برگزاری ۱۳ دیدار دپیلماتیک در سطح سران و نخست وزیران
برگزاری ۱۳ دیدار دپیلماتیک در سطح سران و نخست وزیران رهاورد نخستین حضور آیت الله رئیسی در هفتاد و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود که این حجم از دیدارها حتی رکورد دیدارهای جانبی در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند را نیز شکست.
آقای رئیسی در چهارمین سفر خارجی در ۱۴۰۱ و در مجموع هشتیمن سفر خارجی خود، ۲۸ شهریور ماه امسال در نخستین حضورش در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در راستای تلاش برای تحقق «نظم عادلانه بین‌المللی از طریق چندجانبه گرایی اقتصادی» به نیویورک سفر کرده بود که در حاشیه این مجمع با برخی از همتایان اروپایی و آفریقایی و نخست وزیران برخی کشورها در سفر پنج روزه خود دیدار و گفت و گو کرد.
یکی از اقدامات ارزشمند رئیس جمهور اسلامی ایران در سخنرانی خودر این مجمع بود که تصویری از سردار قاسم سلیمانی را برای دقایقی بالا برد و گفت: قهرمان جنگ علیه تروریسم و نابودکننده داعش کسی جز سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی نبود که در راه آزادی ملت‌های منطقه به شهادت رسید و رئیس جمهور سابق آمریکا سند این جنایت را به اسم خود زد. او رسیدگی عادلانه قضایی به جنایتی که رئیس جمهور سابق آمریکا به آن اعتراف کرده را خدمت به انسانیت دانست.
از مجموع ۱۳ دیداری که انجام شد، ۶ دیدار رئیس‌جمهور با همتایانی از فرانسه، بولیوی، سوئیس، فنلاند، صربستان و زیمبابوه، پنج دیدار با نخست وزیرانی از پاکستان، عراق، لبنان، ژاپن و ارمنستان و دو دیدار با رئیس شورای اروپا و دبیرکل سازمان ملل برگزار شد.
نخستین دیدار آیت‌الله رئیسی در حاشیه نشست سران مجمع عمومی سازمان ملل با شارل میشل رئیس بلژیکی شورای اروپا کلید خورد که محور این دیدار ارائه راه‌حل‌ها و پیشنهادهای ایران برای حل موضوع هسته‌ای لزوم ارائه تضمین‌های اعتمادآفرین و رفع مشکلات فلسطینیان با اجرای پیشنهاد جمهوری اسلامی در برگزاری همه‌پرسی با حضور همه فلسطینیان، همچنین مسائل مربوط به افغانستان، یمن و اوکراین بود. همچنین مذاکرات هسته‌ای پای ثابت تمام دیدارهای رئیسی در این سفر بود که تاکید داشت که برای یک توافق خوب و عادلانه آماده‌ایم.
قزاقستان گام بعدی و حضور در جمع رهبران آسیایی
رئیس جمهوری اسلامی ایران ۲۰ مهرماه امسال در نهمین سفر خارجی دولت سیزدهم و پنجمین سفرخارجی در ۱۴۰۱ در صدر هیأتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی برای حضور در ششمین نشست سران کشورهای عضو کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادساز در آسیا (سیکا)، عازم آستانه پایتخت قزاقستان شده بود تا با تضمین امنیت منطقه‌ای برای تهران دستاورد قابل توجهی برای جذب سرمایه گذاری و گسترش زیرساخت های تجاری آن باشد.
گرچه دیدار با سران کشورهای حاضر در نشست به دلیل کوتاهی و یک روزه بودن سفر، محدود بود اما همین دیدارهای محدود آیت الله رئیسی با «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر و «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان در حاشیه اجلاس سیکا از نظر تجاری و هم سیاسی دستاوردهایی به همراه داشت.
در اهمیت راهبردی سیکا و تبدیل آن به یک سازمان بین المللی در عرضه جهانی باید گفت که کشورهای عضو آن ۹۰ درصد مساحت قاره آسیا را در برمی گیرند و میزبان تقریبا نیمی از جمعیت جهان هستند و آنچه برای جمهوری اسلامی ایران در این مقطع حساس و وضعیت منطقه ای مهم است، حضور آیت الله رئیسی در جمع رهبران آسیایی و استقبال آنها از وی بود، تا مقدمه‌ای برای گفت وگوی بیش از پیش با آنها در مورد حل و فصل مشکلات آسیا و یافتن راهی مؤثر برای ترویج ابتکارات برای تعامل و اعتمادسازی در سطوح بالا باشد.
چین و آخرین سفر خارجی رئیس جمهور در ۱۴۰۱ با ۲۰ سند همکاری
پرونده سفرهای خارجی رئیس جمهور در ۱۴۰۱ با سفر به چین در ۲۴ بهمن ماه بسته شد که این دهمین سفر خارجی وی در دولت سیزدهم و ششمین سفر در ۱۴۰۱ بود. سفری سه روزه که با هدف اقتصادی، سیاسی و راهبردی و در راستای ارتقای روابط چند جانبه در حوزه‌های تجارت، حمل و نقل، انرژی، بین تهران - پکن شکل گرفته و در واقع این نخستین سفر دولتی رئیس جمهور به چین در ۲۰ سال اخیر و نخستین میهمان ارشد «شی جین پینگ» در سال نو چینی که در پی دعوت رسمی همتای چینی‌اش در شهریور ماه امسال و در جریان هشتمین سفر خارجی خود به اجلاس سازمان همکاری شانگهای در سمرقند انجام شد.
تمامیت سرزمینی و عزت ملی ایران و چین، راه‌اندازی سازوکار مشورت سیاسی دوجانبه در موضوعاتی چون مقابله با تروریسم، مخالفت با دخالت تحریک‌آمیز سیاسی و تحریک به آشوب به بهانه حقوق بشر و دموکراسی، تأکید بر لغو تحریم‌های ظالمانه و عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و بریکس و در کنار آن تقویت بیش از پیش روابط اقتصادی ایران و چین را می‌توان هسته اصلی توافق «آیت‌الله رئیسی» و «شی جین پینگ» دانست که از مسیر اجرای سند جامع مشارکت راهبردی دو کشور عملیاتی می‌شود.
توافق بر سر تقویت ارتباط جهت پیشبرد همکاری در زمینه توسعه تجارت الکترونیک، توافق بر سر گسترش همکاری در زمینه کشاورزی بین ۲ کشور ایران و چین، آمادگی چین برای بهبود امنیت غذایی و ظرفیت تولید کشاورزی به صورت فراگیر، توافق بر سر تقویت ظرفیت‌های صنعتی و معدنی و سرمایه‌گذاری و توسعه همکاری با هدف افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران و توافق برای تبادل تجربیات و دیدگاه‌ها جهت فقرزدایی و سلامت ۲ کشور در حوزه همکاری‌های اقتصادی و توسعه‌ای را برآن داشت تا بر تسریع در اجرای برنامه همکاری جامع و ادامه افزایش همکاری‌ها در زمینه‌های تجاری، کشاورزی، صنعتی، انرژی تجدیدپذیر، زیرساختی با این محورها توافق کنند که البته یکی از امیدواری‌های مهم حرکت پرشتاب صنعت ایران در نتیجه اجرای توافق تهران و پکن خواهد بود. توافق برای سرمایه‌گذاری ۳.۵میلیارد دلاری چین در صنعت ایران، تفاهم برای سرمایه‌گذاری ۱۲میلیارد دلاری در صنعت حمل و نقل و ساخت خودرو و پیشنهاد یک بسته ۴۰میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران به اضافه اعلام آمادگی چین جهت ساخت انبوه مسکن.
چین از آنجایی که بزرگترین شریک تجاری جمهوری اسلامی ایران به در پکن شمار می رود در این سفر ۲۰ سند همکاری و یادداشت تفاهم میان جمهوری اسلامی ایران و چین از سوی مقامات عالیرتبه دو کشور و در حضور آیت‌الله رئیسی و شی جین پینگ به امضا رسید که این اسناد در زمینه مدیریت بحران، گردشگری، ارتباطات و فناوری اطلاعات، محیط زیست، تجارت بین‌المللی، مالکیت معنوی، کشاورزی، صادرات، بهداشت و درمان، رسانه، ورزش و میراث فرهنگی است.
۱۴ سند همکاری در یازدهمین سفر همتای سوری
آیت‌الله رئیسی ۱۳ اردیبهشت و ۱۳ سال پس از بحران و جنگ در سوریه، به عنوان بالاترین مقام اجرایی جمهوری اسلامی ایران در صدر هیأتی بلندپایه به دمشق سفر کرد؛ سفری راهبردی که دستارودهای متنوعی در حوزه سیاسی و امنیتی و اقتصادی و تجاری داشت و البته آثاری هم در همگرایی هرچه‌بیشتر برای تقویت محور مقاومت در منطقه.
در این سفر برنامه جامع همکاری راهبردی و بلندمدت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه و ۱۴ سند همکاری در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت و انرژی، فنی-مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی در حضور روسای جمهور کشور به امضاء رسید و آیت‌الله رئیسی علاوه بر دیدار رسمی با بشار اسد و نخست وزیر و وزیر خارجه سوریه، دیدارهایی هم با رهبران و اندیشمندان فلسطینی و علمای بلاد شام و همچنین فرماندهان مقاومت و خانواده شهدا و تجار و فعالان اقتصادی دو کشور و ایرانیان مقیم و خانواده کارگزاران جمهوری اسلامی داشت و البته مهمترین فصل سفر، زیارت حرم مطهر حضرت زینب و حضرت رقیه سلام الله علیهما بود.
اندونزی و ایستگاه دوازدهم ....
