چرا انقلاب ایران دوام آورد؟

دکتر «تیم اندرسون» پژوهشگر و استاد دانشگاه سیدنی در رشته اقتصاد سیاسی است که در همراهی با شماری دیگر از اعضای آکادمیک این کشور گروهی را با عنوان «مرکز مطالعات مبارزه با هژمونیک» تاسیس کرده است. وی نویسنده کتاب «جنگ کثیف علیه سوریه» نیز هست که سال گذشته از آن رونمایی شد. آقای «اندرسون» مقالاتی هم درباره انقلاب اسلامی ایران و همچنین تحولات سیاسی آمریکای لاتین به رشته تحریر درآورده است. او که چندی پیش در سفر به ایران سری هم به تحریریه روزنامه کیهان زد، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما به طور مفصل به ابعاد مختلف حمایت کشورهای غربی از جریان‌های تروریستی در منطقه پرداخت. حالا در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با این پژوهشگر و استاد دانشگاه به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که متن آن را در ادامه می‌خوانید:

به نظرشما مهم‌ترین وجه تمایز بین انقلاب اسلامی ایران و سایر انقلاب‌های بزرگ جهان چیست؟

زمانی که ما انقلاب اسلامی ایران را با انقلاب‌هایی مثل روسیه، چین و کوبا مقایسه می‌کنیم بعضی شباهت‌ها دیده می‌شود. مردم ایران در واقع یک رژیم نیمه فئودالی مورد حمایت خارجی که منابع کشور را استثمار کرده و مردم را عقب نگه داشته بود را سرنگون کردند. مثل بقیه انقلاب‌ها، ایران نیز پس از به نتیجه رساندن انقلابش، ساختارهای اجتماعی مناسب جدیدی را در راستای نیازهای مردم خود ایجاد کرد. اما جمهوری اسلامی ایران در تاریخ خاص خود و در میراث فرهنگی خود به منظور ایجاد یک جامعه جدید با بقیه انقلاب‌ها تفاوت‌هایی دارد. ایرانیان کمی در زمان شاه حاضر بودند خود را برای رژیم شاه فدا کنند و درگیری داخلی هم، زمان انقلاب محدود بود. اما این کشور به فاصله کمی پس از انقلاب با یک تجاوز نظامی خارجی رو به رو شد. بنابر این در شرایط جنگی جمهوری تازه تاسیس شروع به ایجاد ترکیب جدیدی از اسلام و دموکراسی کرد؛ مثل سایر انقلاب‌های واقعی که سرمایه‌گذاری قابل توجهی در مردم بر اساس آموزش و سلامت وجود داشت و زمینه‌های سنتی و مدرن اینجا با هم ترکیب شدند. اما مهم‌ترین مسئله این است که در انقلاب ایران یک ترکیب کاملا منحصر به فردی توسط خود مردم و بر اساس تاریخ و فرهنگشان ایجاد شد که همین اصالت به این فرایندهای شکل گرفته در انقلاب ایران عمق و پایداری می‌بخشد.

 از نظر شما آن عاملی که باعث شده، نظام جمهوری اسلامی ایران تا کنون علی‌رغم همه دشمنی‌ها، از جنگ گرفته تا تحریم اقتصادی و فشار سیاسی، دوام و پایداری خود را حفظ کند چیست؟

انقلاب ایران که بر اساس تاریخ و فرهنگ این کشور و منطبق بر نیازهای مردم بوده به یک انعطاف پذیری در برابر فشارها دست یافته است. به عنوان مثال فشار‌ها در روند برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) شدید بود و تحریم‌ها صدمات اقتصادی بزرگی را به کشور وارد کرده بود. با این وجود جمهوری اسلامی ایران راه خروج را پیدا کرد و آنطور که من می‌فهمم بحث‌های داخلی در مورد برجام (بویژه در مورد آزادسازی اقتصادی یا اتخاذ یک راهبرد استراتژیک اقتصاد مقاومتی) عمیق و رو به جلو است. به یک معنا این نشانه‌ای از یک دموکراسی داخلی سالم است. با این حال ریشه‌های انقلاب به اصل خود متصل است که همان پیمودن یک مسیر مستقل در مقاومت مقابل قدرت‌های امپریالیستی و طرفداری از مستضعفین و مردم لگد کوب شده است. تجربه 4 دهه گذشته کمک کرده است تا فرایندی را که واقعا هیچ سابقه ندارد بهبود ببخشد.

به اعتقاد شما تحت چه شرایطی غرب حاضر می‌شود دشمنی با ایران اسلامی را کنار بگذارد؟

قدرت‌های غربی هرگز دشمنی خود را با ایران رها نخواهند کرد تا زمانی که تمایل خود را برای تسلط بر کل منطقه و حمایت از رژیم نژادپرست اسرائیل حفظ کنند. ایران مانع اصلی در مقابل این طرح بزرگ است.

 به نظر شما بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران در طول 4 دهه گذشته در منطقه و در سطح جهانی چه بوده است؟

اولین دستاورد جمهوری اسلامی تاکید و حفظ استقلال واقعی کشور بوده است. چرا این مسئله این قدر مهم است؟ بدون استقلال واقعی و بدون سیستم اجتماعی مبتنی بر تاریخ و فرهنگ کشور ساختارهای اجتماعی بومی نمی‌توانند توسعه پیدا بکنند.

قدرت‌های غربی همواره تلاش می‌کنند که این ساختارها را از بین ببرند و آنها را با ساختارهای دیگر (مانند انحصارات نفتی خصوصی) جایگزین کنند که نیازهای مردم محلی را نادیده می‌گیرد. ایران استقلال واقعی خود را به دست آورده است و در برابر تهدیدات و تجاوزات مکرر ایستادگی کرده است. دستاورد دوم را می‌توان در شاخص‌های توسعه انسانی مشاهده کرد که نشان دهنده سرمایه‌گذاری سنگین در این حوزه است. بین سال‌های 1979 تا 2015 برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) به ما می‌گوید که میانگین امید به زندگی در ایران از 54/1 سال به 75/6 سال افزایش پیدا کرده است.در طول مدت مشابه متوسط حضور در مدرسه از 2/3 سال به 8/8 سال افزایش پیدا کرده است. در فهرست برنامه توسعه سازمان ملل، شاخص‌های توسعه انسانی ایران نشان‌دهنده افزایش بسیار زیادی است که ایران را از تمامی 100 کشور برتر حاضر در لیست بالاتر قرار داده است.

در نهایت اینکه باید نقش منطقه‌ای رو به رشد ایران را به عنوان رهبر اتحاد غرب آسیا علیه مداخله امپریالیستی غرب مورد‌اشاره قرار دهم. چنین اتحادی برای آینده منطقه برای مقابله با تلاش‌های مستمر قدرت‌های خارجی برای ایجاد تفرقه و بی‌ثباتی کشورهای منطقه به نفع خودشان بسیار مهم است. هر چند هیچ یک از متحدان ایران تعهدی به ایجاد دولتی بر اساس شریعت اسلامی مثل این کشور ندارند اما آنها باید این نکته را بپذیرند که تنها جمهوری اسلامی ایران متعهد به این اصل و دارای اراده سیاسی و توانایی نقش رهبری منطقه‌ای است.