اروپا برای حفظ برجام چه تضمین‌هایی باید به ایران بدهد؟

 مقام معظم رهبری نوزدهم اردیبهشت ماه سال جاری در بخشی از بیاناتشان در دانشگاه فرهنگیان فرمودند: "حالا گفته میشود که برجام را میخواهیم با این سه کشور اروپایی ادامه بدهیم؛ من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. من میگویم به اینها هم اعتماد نکنید؛ [اگر] میخواهید قرارداد بگذارید، تضمین به دست بیاورید -تضمین واقعی، تضمین عملی- وَالّا فردا اینها هم همان کاری را خواهند کرد که آمریکا کرد، [امّا] به یک شیوه‌ی دیگر. روشهای سیاسی و دیپلماسی، روشهای ویژه‌ای است؛ گاهی لبخند میزنند و در حال لبخند، خنجر را تا دسته در سینه‌ی انسان فرو میکنند.

دیپلماسی این است دیگر؛ با اخلاق خوش، با تعریف و تمجید که «بله شما خیلی خوبید، شما آقایید، ما میدانیم شما قرارداد را به هم نمیزنید،»! اگر چنانچه توانستید تضمین از آنها بگیرید به‌طوری که بشود اعتماد کرد، خب اشکالی ندارد، حرکتتان را ادامه بدهید؛ اگر نتوانید چنین تضمین قطعی‌ای را بگیرید -که بنده هم بسیار بعید میدانم که بتوانید تضمین بگیرید- آن‌وقت دیگر نمیشود این‌جوری حرکت کرد و این‌جوری ادامه داد."

کشورهای اروپایی در روزهای اخیر که امریکا یک جانبه از برجام خارج شده، تلاش دارند به عناوین مختلف اعلام کنند که ما بر ادامه برجام اصرار داریم و با وجود خروج امریکا، در برجام می مانیم؛ این تأکید ها و اظهارنظرها که بیشتر به نظر می رسد برای توقف فعالیت هایی است که ایران می تواند با خروج از برجام انجام دهد، بر مبنای این است که اروپایی ها اذعان دارند اگر ایران در برجام بماند، اروپا وارد تحریم های امریکایی نمی شود.

آنطور که مقام معظم رهبری فرمودند، اروپایی ها بر خلاف امریکا که امضای وزیر امور خارجه اش پای برجام، بی اعتبار بود؛ اگر قرار است در این زمینه توافقی با ایران داشته باشند، باید تضمین بدهند. این تضمین مورد تأکید امام خامنه ای، در بخش نفت با توجه به تأثیر این بخش در اقتصاد کشور بسیار حائز اهمیت است.

اروپایی ها برای همکاری های نفتی با ایران باید حداقل در 6 بخش تضمین علمی و واقعی بدهند.

1. حضور در پروژه های نفتی ایران به منظور سرمایه گذاری و اجرا

شرکت های اروپایی با حضور در پروژه های نفتی ایران با امضای MOU و HOA فرصتی برای مطالعه روی مخازن نفتی و گازی کشور بدست می آورند و بعد با امضای قرارداد، توسعه یک میدان را در دست می گیرند. برخی از این شرکت ها پس از دوره مطالعات، از امضای قرارداد اجتناب می کنند و یا MDP ارائه شده از سوی آنها، مورد قبول شرکت ملی نفت ایران نیست. اما برخی از شرکت ها با وجود امضای قرارداد، در روند اجرا بیش از آنکه خود را متهد به تعهدات قراردادی با ایران بدانند، خود را متعهد به همراهی با تحریم های امریکا می دانند. نمونه واضح آن شرکت توتال فرانسه است که با وجود گذشت بیش از 10 ماه از امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی، هنوز منتظر معافیت از تحریم های امریکا است و اعلام کرده اگر مجوز از سوی امریکا برای این معافیت صادر نشود، ایران را ترک می کند.

باید کشورهای اروپایی در این بخش تضمین دهند که شرکت های اروپایی خود را متعهد به تحریم های ثانویه امریکا ندانند و اگر قراردادی با ایران امضا می کنند، به تعهدات خود پایبند باشند. در این زمینه به نظر می رسد شرکت های اروپایی نیاز به پشتیبانی دولت های خود، برای رویارویی با تحریم ها و فشارهای امریکا دارند.

2. خرید نفت از ایران

در ماههای اخیر از مجموع صادرات روزانه 2.6 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی ایران، قریب به یک میلیون بشکه به کشورهای اروپایی صادر شده، این کشورها باید تضمین بدهند که حجم خرید نفت و میعانات گازی از ایران را در مرز یک میلیون بشکه در روز نگه دارند و اگر شرکتی به هر دلیل، حجم واردات خود از ایران را کاهش داد، شرکتی دیگر با هماهنگی دولت های اروپایی جای آن را پُر کند.

3. انتقال پول نفت ایران

همراهی بانک های اروپایی با تحریم های بانکی علیه ایران، یکی از مشکلات توسعه روابط تجاری بین ایران و اروپا است. کشورهای اروپایی باید تضمین دهند که امکان برقراری ارتباط راهگشا بین بانک های ایرانی با بانک های بزرگ اروپایی را فراهم می کنند. همچنین باید تضمین دهند که هیچ کشوری در اروپا، به بهانه های واهی اقدام به مسدودسازی پول های نفتی ایران نکند.

4. بیمه نفتکش های ایرانی

یکی از ابعاد تحریم نفتی ایران، تحریم بیمه ای برای ناوگان نفتکش های ایرانی بوده تا این ناوگان نتواند به راحتی در حمل و نقل نفت و میعانات گازی در بازار نفت جهان ایفای نقش کند. کشورهای اروپایی باید تضمین دهند که شرکت های معتبر بیمه ای اروپا، از بیمه نفتکش های ایرانی به بهانه تحریم ها خودداری نکنند.

5. فاینانس و ارائه تسهیلات مالی:

بانک های اروپایی برای حضور شرکت های اروپایی در اقصی نقاط جهان به بازگشایی LC، انجام فاینانس و ارائه تسهیلات مالی می پردازند، اما به بهانه تحریم ها، از ارائه این خدمات به شرکت های اروپایی خواهان سرمایه گذاری در ایران و همچنین شرکت های ایرانی خواهان سرمایه گذاری در ایران یا دیگر نقاط جهان اجتناب می کنند. برقراری این فرآیند، باید یکی از بخش های تضمین اروپایی ها در بخش نفت باشد.

6. ارسال تجهیزات و فروش قطعات:

بارها یک قطعه یا تجهیز مهم نفتی در پشت دیوارهای تحریم شرکت های اروپایی علیه ایران باقی مانده؛ کشورهای اروپایی باید تضمین دهند تا برای فروش قطعات و تجهیزات مورد استفاده در صنعت نفت ایران هیچ گونه مانع تراشی در تجارت آزاد شرکت های ایرانی با شرکت های اروپایی صورت نگیرد.