جمهوری اسلامی با برداشتن چهار گام کاهش تعهدات هسته‌ای، اکنون در آستانه‌ای دیگر از تحولات سیاست خارجی قرار گرفته است. چهارشنبه پیش محمد ابراهیم رضایی، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس در اظهاری مشابه گفتار‌های گذشته همه مسئولان با تأکید بر عملی نشدن تعهدات طرف‌های دیگر توافقنامه برجام ، حرکت به سوی گام پنجم کاهش تعهدات برجامی را پیش کشیده است.
اخبار سیاسی- در همین راستا با حشمت‌الله فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان، دو راهی خروج از برجام و کاهش تعهدات و همچنین آینده سیاسی دولت ایالات متحده را تحلیل کرده است که در ادامه می‌خوانید:
حفظ برجام دست ایران را به شکستن رژیم حقوقی آلوده نمی‌کند/ معنای خروج از برجام کمک به افراطی‌گری‌هاست
با توجه به تداوم نقض عهد‌های اعضای برجام و بهره‌مند نشدن جمهوری اسلامی از توافقنامه برجام، میان خروج برای ایران و ادامه گام‌های کاهش تعهد، کدام راهکار مناسب‌تر خواهد بود؟ آینده هر راهکار را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
فلاحت پیشه: چهار گام کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی در راستای برطرف شدن دغدغه‌ها و نقض عهد‌های کشور‌های عضو برجام بود که کارشکنی‌های آنها، ایران را به حقوق خود نرساند. معتقدم کشورمان با ادامه روند حفظ برجام، دست خود را به شکستن رژیم حقوقی قابل دفاع برجام در زمینه منع اشاعه، آلوده نخواهد کرد. جمهوری اسلامی مطابق با بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام می‌تواند دغدغه‌هایش را نسبت به رفتار‌های طرف مقابل رفع کند، البته این مسائل باید در سایه برجام برطرف می‌شد، اما نقض عهد یک یا بخشی از اعضای معاهده که در رأس آنها آمریکا و به صورت تلویحی اروپا قرار دارد، موجب پابرجا ماندن مشکلات کشور شده است.
باید توجه داشت که رفتار اضلاع دیگر این توافقنامه می‌تواند دو مشکل را برای ایران در پی داشته باشد؛ این دو معضل شامل عدم شناسایی حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی و اخلال در آن و دیگری تداوم افزایش تحریم‌هاست. در حال حاضر دولت ترامپ به دیلیل نقض برجام و خروج از آن تحت فشار است. ایران می‌تواند در سایه برجام مشکلاتی را حل کند و به رفع دغدغه هایش بپردازد، اما دلیلی برای خروج از برجام موجود نیست. معنای خروج از برجام کمک به افراطی هایی است که می‌خواهند نام ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل برود تا بر اساس ماده ۴۱ این فصل، تحریم‌های جدیدی بر ما تحمیل شود.
کشور‌های اروپایی مکانیسم ماشه را فعال نمی‌کنند
اما شما پیشتر اظهار کرده بودید که تعداد تحریم‌ها به قدری بالاست که اعمال محدودیت‌های جدید با مسائلی مانند فعال شدن مکانیسم ماشه آن چنان اثرگذار نخواهد بود. آیا ورود ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل مشکل‌ساز نمی‌شود؟
فلاحت پیشه: مکانیسم غیر مستقیم ماشه و در بیان من مکانیسم ماشه دو زمانه وقتی فعال می‌شود که یکی از طرف‌های برجام نقض معاهده را اعلام کند و به این صورت تحریم‌ها باز می‌شود. در قضیه برجام، دو جریان رادیکالی از ترامپ تا تندرو‌های اروپایی در مقابل حامیان روابط دیپلماتیک با ایران هستند و به نظرم جریان دوم به قدری قوی هست که مانع اعمال ماده‌های ۱۱ تا ۱۳ عهدنامه ۲۲۳۱ شده است. به دلایلی کشور‌های اروپایی این مکانیسم را فعال نمی‌کنند، حتی از سوی انگلیس که در آن دولتی با جریان تندرو و نزدیک به سیاست‌های آمریکا از سال ۱۳۹۳ هجری شمسی روی کار آمده است، چنین عملی سر نمی‌زند. با این وجود، امضای موافقتنامه ژنو در ۳ آذر همان سال ۹۳، پایه‌ای برای برجام شناخته شد. از آن زمان تا به الان، هیچ دولتی در انگلستان به این حد نزدیک دولت آمریکا نبوده است، ولی باز هم انگلیسی‌ها نخواسته‌اند از مواد ۱۱ تا ۱۳ عهدنامه ۲۲۳۱ استفاده کنند. این موضوع دلیل علاقه مندی آنها به ایران نیست، چراکه می‌دانند ورود به فاز‌های افراطی به ضرر آنها خواهد بود و ایران ابزار‌هایی دارد که در فضای افراطی بهتر می‌تواند از آنها بهره ببرد.
ترامپ با پایان یافتن افراطی‌گری شرمنده نظام بین الملل می‌شود/ حماقت‌های آمریکا می‌تواند برجامی جدید را به سود ایران رقم بزند
در همین راستا، مشاور امنیت ملی زمان اوباما در نقد دولت ترامپ، بیان کرده است که دولت فعلی موجب شده ایران تمامی ابزار‌های گذشته‌اش را بدون اینکه قطعنامه تحریمی علیه آنها شکل بگیرد، در اختیار داشته باشد. به این دلیل معتقدم نباید از برجام خارج شویم، زیرا رادیکالیسم زمان‌دار است و عمرش سپری خواهد شد و پس از دوران رادیکالیسم معلوم نیست که با خروج از برجام چه شرایطی خواهیم داشت. جریان حال حاضر ما با جنگ به پایان نمی‌رسد، به همین علت انتهای آن را دیپلماسی پیش بینی می‌کنم؛ چراکه سقوط پهپاد نشان داد ایران شرایط متفاوتی با کشور‌های دیگر دارد، البته در شرایط کنونی جریان «نه جنگ و نه دیپلماسی» حاکم است. این جریانی موقتی است و ترامپ و رادیکالیست‌ها شرمنده نظام بین الملل خواهند شد. در چنین موقعیتی، معتقدم باید NPT و برجام را به عنوان دو بنیان قوی حفظ کرد. حماقت‌های آمریکا به قدری برای جمهوری اسلامی سودآور خواهد بود که ما می‌توانیم در آینده برجام فعلی را نپذیریم و با تغییر برخی نکات آن به نفع خودمان، برجامی جدید به سود کشورمان شکل گیرد.
ترامپ مستعد اشتباهات بیشتری برای استیضاح است
از آنجا که می‌توان ترامپ را عامل اصلی خروج از برجام و تغییر جریان دیپلماسی جمهوری اسلامی با کشور‌های غربی دانست، آیا موضوع استیضاح او قابلیت اجرایی شدن دارد؟
فلاحت پیشه: این استیضاح می‌تواند اثر‌های عملی و سیاسی بر آمریکا داشته باشد، اثر عملی استیضاح، برکناری ترامپ و اثر سیاسی، ضربه به جایگاه ریاست جمهوری یالات متحده است که اکنون محقق شده به شمار می‌رود. اما در شرایطی که موضع جمهوری‌خواهان حمایت از ترامپ است، اثر عملی به سختی اتفاق می‌افتد و به نتیجه رسیدن این افتضاح دولت ترامپ را در آینده باید جستجو کرد.
به طور کل، استیضاح در آمریکا زمانی عملی می‌شود که اعضای حزب رقیب رئیس جمهور در برکناری او به نتیجه رسیده باشند،الان باید جمهوری خواهان با فعال کردن مؤلفه‌های عملگرایی و پراگماتیسم، باقی ماندن ترامپ را به ضرر جریان و حزبشان ببینند. فعلاً این نظر در میان جمهوری خواهان عمومیت و قوت لازم را ندارد و فکر می‌کنم ترامپ مستعد اشتباه‌های بیشتری خواهد بود تا به استیضاح برسد. به نظرم استیضاح تا ۱۰ درصد قابلیت عملی شدن دارد و چون ترامپ، آمریکا را در کانون تحولات بین الملل قرار داده است، امکان عملی شدن استیضاح وجود دارد.
