در بین کشورهای اسلامی، مالزی یکی از کشورهای در حال توسعه است و در چهار دهه قبل وضعیت ناهنجاری داشت. قبل از آن مستعمره امپراتوری انگلیس بود و در آن فقر بیداد می‌کرد. نشانی از توسعه و ترقی دیده نمی‌شد. اختلاف نژادی توام با تبعیض طبقاتی آزاردهنده بود. اما با کمال شگفتی امروز این کشور جهان سومی به سرعت به سمت توسعه یافتگی در حرکت است و امروز شاخص‌های پیشرفت و ترقی را عملاً در عرصه‌های مختلف به نمایش گذاشته است.
با این حال این کشور نیز مانند دیگر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی از گزند آسیب‌های اجتماعی در امان نمانده است. گرچه آمارهای موجود درباره آسیب‌های اجتماعی در این کشور در مقایسه با دیگر کشورهای اسلامی بسیار پایین بوده و در مقابل آمارهای موجود درباره شاخص‌های اسلامی مربوط به مسؤولیت پذیری در این کشور جنوب شرق آسیا نسبت به همه کشورهای اسلامی در رتبه نخست قرار دارد.
مالزی یک کشور کاملا جوان است؛ از اینرو بیشترین آسیب‌های اجتماعی هم بین اقشار جوان این کشور رایج است. نمونه‌هایی از مشکلات اجتماعی موجود در مالزی در دهه گذشته بر اساس آمار به درصد: سوء مصرف مواد مخدر با ۱۷/۲ درصد، خرابکاری با ۱۶ درصد، بارداری زیر سن قانونی با ۱۵/ ۲ درصد، باج خواهی ۱۱/ ۶ درصد، تجاوز ۱۰/۴ درصد و برای رابطه جنسی تصادفی، قتل، آدم ربایی و دیگرمشکلات اجتماعی، هر یک از آن‌ها تنها ۷/ ۲ درصد، ۵/ ۶ درصد و ۴ درصد بوده است. در شرایط کنونی یکی از معضلات اصلی در این کشور مصرف مواد مخدر است به گونه‌ای که سوء مصرف مواد مخدر به عنوان مشکل اجتماعی جدی‌ترین در میان جوانان در مالزی گزارش شده است. همچنین سن ازدواج ساکنان از سال ۲۰۰۰ کاهش یافته است. قبل از سال ۲۰۰۰، به طور متوسط سن ازدواج ۲۶ سال بوده ولی امروزه، متوسط سن ازدواج به 20 سال رسیده است.
اکنون کشور مالزی جوان، برای آینده امپراتوری خود برنامه‌های ویژه‌ای تدارک دیده است. این کشور در شرایط کنونی از شاخص‌های خوبی در حوزه اقتصاد نسبت به دیگر کشورهای اسلامی برخوردار است. با این حال از چند سال پیش برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی نیز تا سال ۲۰۲۰ برنامه‌های ویژه‌ای را تدارک دیده است. دولت مالزی به همراه دیگر نهاد‌ها و سازمان های مردم نهاد، در اولین گام به دنبال شناسایی ریشه این معضل‌ها برآمده است.
بررسی آمارهای جامعه‌شناسان کشور مالزی نشان می‌دهد که سه عنصر؛ وضعیت اقتصادی، محیط زیست و رسانه‌های جمعی و اینترنت در شکل گیری آسیب‌های اجتماعی در این کشور نقش تعیین کننده‌ای دارند.
۱. وضعیت اقتصادی؛ اوضاع اقتصادی این کشور اگر چه نسبت به دیگر کشورهای اسلامی از وضعیت مطلوب برخودار است ولی با شرایط ایده آل فاصله زیادی دارد. از اینرو این مسئله عامل مهمی در شکل گیری آسیب‌های اجتماعی در این کشور شده است. به گونه‌ای که والدین مدت زمان زیادی را برای فعالیت‌های اقتصادی بیرون از خانه صرف می‌کنند. از اینرو نمی‌توانند از عهده مسئولیت خود در تربیت فرزندان برآیند و فرصت کافی برای تربیت درست و صحیح آن‌ها ندارند.
امروزه، در این کشور رفتن پدر و مادر به محل کار در اوایل صبح و بازگشت به خانه در نیمه شب وقت لازم برای گذراندن با خانواده را از والدین گرفته است. از اینرو کمترین زمان ممکن برای فرزندان صرف می‌گردد. بنابراین، فرصت پیدا نمی‌کنند به فرزندان خود یاد بدهند چه چیز خوب و چه چیزی بد است و این خود کودک و یا نوجوان و حتی جوان هست که باید تصمیم بگیرد چه چیزی خوب و چه چیزی بد است. البته این مشکل در اغلب کشورهای مدرن صنعتی و کشورهای در حال توسعه دیده می شود.
۲. محیط زیست؛ شرایط جغرافیایی این کشور و قرار گرفتن در کنار کشورهای مانند تایلند و برخی از کشورهای فقیر جنوب شرق آسیا بر زیست بومی و نیز در شکل گیری افکار و اندیشه‌ها و حتی آسیب‌های اجتماعی تاثیر گذاشته است.
۳. رسانه‌ها (تلویزیون / رادیو): بدون شک رسانه‌های جمعی و بخصوص اینترنت و ماهواره در نبود والدین و شکل گیری خلاء‌های موجود برای فرزندان نقش خود را به خوبی ایفا می‌کنند و هر آنچه که مدنظر بنگاه‌های تصویری و صوتی است به کاربران خود القا می کند. اگر چه منکر مزایا و محاسن رسانه‌ها نیستیم، ولی برخی از این رسانه‌ها با وب سایت‌های غیر ضروری مانند سایت‌های غیراخلاقی، سایت‌های موسیقی مبتذل، سایت‌های جنسی و... عامل بستر سازی برای شکل گیری آسیب‌های اجتماعی در جامعه مالزی و دیگر جوامع می‌باشند.
مالزی چگونه با این آسیب‌ها مقابله می‌کند؟
حال که اهم معضلات اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی کشور مالزی را بصورت خلاصه شناختیم، باید ببینیم مردم این کشور، دولت و نهاد‌ها و سازمان‌ها چگونه با این معضلات برخورد می‌کنند و چه راه حل های ارائه می‌دهند.
الف. مسئولیت پذیری نسبت به همنوعان؛
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های پیشرفت در کشورهای توسعه یافته و نزدیک به توسعه، شاخصه مسئولیت پذیری و آن هم براساس نگره‌های دینی است. تفکر غالب در جامعه مالزی این است که اسلام دین تمام زمان هاست و تنها به قرن هفتم میلادی اختصاص نداشته است. از اینرو حدیث ألا کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِه؛ فَالأَمیرُ الَّذی عَلَى النّاسِ راعٍ و هُوَ مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ، وَالرَّجُلُ راعٍ عَلى أَهلِ بَیتِهِ و هُوَ مَسؤولٌ عَنهُم، وَ المرأةُ راعِیةٌ عَلى بَیتِ بَعلِ‌ها و وُلدِهِ و هِیَ مَسؤولَةٌ عَنهُم، وَ العَبدُ راعٍ عَلى مالِ سَیِّدِهِ و هُو مَسؤولٌ عَنهُ، ألا فَکُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ، از رسول خدا در این جامعه به درستی تبلور یافته است. «بدانید که همه شما مسئولید و همه شما نسبت به زیردستانش بازخواست مى شوید. فرمان رواى مردم، مسئول مردم است و نسبت به زیردستانش بازخواست مى شود. مرد، سرپرست خانواده است و نسبت به آنان، بازخواست مى شود. زن، مسئول خانه شوهر و فرزندان اوست و در برابر آنان، بازخواست مى شود. برده، مسئول مال مالک خود است و در برابر آن، مسئول است. پس بدانید که همه شما مسئولید و همه‌تان در برابر زیردستان خود، بازخواست مى شوید».
موضوع «مسئولیت پذیری» و «پاسخگویی» در ساختار مدیریتی نظام اسلامی و حاکمیت دینی نیز بر مبنای آموزه‌های دینی تفسیر و تحلیل می‌گردد. از اینرو مسئولان حکومتی، جامعه‌شناسان و مردم عادی نیز راه حل اصلی را در مراجعه به متون دینی و تبعیت از سیره رفتاری پیامبر (ص) و سیره صالحین می‌دانند. نگاهی به آمار سودهای بانکی، نبود ربا، استفاده از صدقات مردم در جهت اشتغالزایی و سود دهی اجتماعی و... در کشور مالزی همه در این راستا قابل تفسیر و تحلیل می‌باشد. در همین راستا در کابینه دولتی این کشور، وزارت وحدت ملی و توسعه اجتماعی شکل گرفته است تا بر مسؤولیت پذیری و پاسخگویی تمام مقامات دولت و حتی تمام نهاد‌ها و سازمان‌ها نظارت کنند و همه را ملزم به مسؤولیت پذیری و پاسخگویی کند.
ب. آگاهی سازی؛ برای اینکه بتوان راهکارهای دقیق برای آسیب‌های اجتماعی در جامعه پیدا کرد، جامعه‌شناسان مالزیایی معتقد هستند؛ که باید در وهله اول وجود آسیب‌های اجتماعی را پذیرفت و در گام دوم به معرفی و شناسایی این آسیب‌ها به توده‌های جامعه اقدام کرد. تا زمانی که مردم با واقعیت‌های موجود در جامعه در قبال آسیب‌های اجتماعی و آمار و ارقام آن اطلاع نداشته باشند نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت که به سوی این انحرافات نروند و یا انتظار مشارکت و همراهی داشت. در مرحله بعدی، باید شکاف بین آرمان‌های اجتماعی و واقعیت اجتماعی بطور کامل مشخص گردد.
ج. خانواده؛ بر اساس یک تحقیق میدانی که از حدود ۵۰۰ نفر در کشور مالزی برآورد شده است؛ بهترین راه حل برای آسیب‌های اجتماعی در میان جوانان در مالزی، مربوط به نقش پدر و مادر در خانواده است. این راه حل به شدت از سوی پاسخ دهندگان مورد موافقت قرار گرفته است. پدر و مادر چنانچه مسؤولیت خود در مورد کودکان خود را به درستی ایفا کنند، ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی خشکانده خواهد شد.
بنابراین، پدر و مادر در مهار مشکلات اجتماعی در میان جوانان در مالزی نقش مهمی را برعهده دارند. در گام بعدی، دولت باید اقدام به مهار مشکلات اجتماعی در میان جوانان کند که البته دولت در این کشور به درستی وظایف خود را انجام می‌دهد.
نکته جالب‌تر این است که دولت چند سالی است ردیف بودجه‌ای خاصی برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی اختصاص می‌دهد. علاوه بر این، پاسخ دهندگان نیز به این نکته پرداخته‌اند که دولت و پدر و مادر نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بر عهده دارند. از نقطه نظر آن‌ها، راهنمایی پدر و مادر جنبه حیاتی دارد علاوه بر این، نکته دیگری نیز در این پژوهش میدانی وجود دارد و آن این موضوع است که جوانان هم باید در قبال کارهای که انجام می‌دهند و آسیب‌های اجتماعی که بدان گرفتار می‌شوند پاسخگو باشند. چرا که انسان موجود متفکر و صاحب اختیار است .
د. آموزش و پرورش: آموزش و پرورش و نهادهای تعلیم و تربیت همواره مورد رصد جامعه‌شناسان در حوزه آسیب‌های اجتماعی قرار گرفته و در کشور مالزی نیز انگشت اتهام بسیاری از مردم به سوی این نهاد نشانه گرفته شده است که رسوخ برخی از اندیشه سکولار و افکار متاثر از فرهنگ غربی در برخی از معلمان منجر به دوری از آموزش‌های اسلامی در مدارس و در نتیجه بی‌تفاوتی در آموزش صحیح دانش آموزان می‌باشد که زمینه شکل گیری انحرافات انان در این مقطع شکل می‌گیرد. از اینرو نگاه ویژه به مدارس و تقویت بنیه‌های دینی در این رویکرد ضروری می‌باشد.
در نهایت اینکه مردم کشور مالزی به آن سطح آگاهی و فهم و شعور اجتماعی دست یافته‌اند که همه آن‌ها خود را بخشی از پیکره یک جامعه به نام مالزی بدانند که سعادت و خوشبختی هیچ کسی بصورت فردی شکل نمی‌گیرد بلکه همه انسان‌ها در برابر یکدیگر مسؤولیت هستند و در جهت رفاه و خوشبختی همنوعان خود باید تلاش کنند. چرا که یکی از ویژگی‌ها وشاخص‌های توسعه یافتگی، توجه به حس مسئولیت پذیری اجتماعی در میان شهروندان یک جامعه است که در این کشور در حال نهادینه شدن است.
منابع و ماخذ:
Religiosity and Social Problems in Malaysia: HazizanM d. Noon، M ohamedAslamM ohamedH aneef: Intellectual Discourse۲، ۰۰۳: Vol. II، No. I، ۷۷-۸۷ The Impact of Modernization on Family Institution: REVIEW OF LITERATURE: CHAPTER ۲
Social Problems Among Youth in Malaysia: http: //collegelisted. com
Values and Their Relationship to Social Problems in Malaysia: An Islamic Framework: Mohamed Aslam Haneef، Selamah Abdullah Yusof،: Ruzita Mohd. Amin، and Hazizan Md. Noon
Accountability from the Perspective of Malaysian Governance: Ahmad Faiz Yaakob: Faculty of Administrative Science and Policy Studies: Universiti Teknologi MARA Terengganu، ۲۳۰۰۰ Dungun،Terengganu
