مبانی فقهی و حقوقی پیوند اعضای بدن

به گزارش افکارنیوز، در جوامع امروز مساله پیوند اعضا از اهمیت ویژه ای برخوردار است پیوند اعضا از مسائل نوین پزشکی و از دستاوردهای مهم آن و نشانه ارتقا و توانمندی مراکز پزشکی است. پدیده مرگ مغزی و امکان بهره‌گیری از آن در پیوند اعضا اگرچه امیدهای تازه‌ای را در نجات جان تعدادی از بیماران به وجود آورده، مسائل اخلاقی، فرهنگی و حقوقی فراوانی نیز به همراه داشته است.  پیوند اعضا از موضوعاتی است که هم به لحاظ حقوقی و هم به لحاظ فقهی دارای احکام و قواعد خاصی می باشد و چالش های زیادی همواره در آن مطرح بوده است  ازآنجاکه فرهنگ حاکم بر جامعه ما یک فرهنگ اصیل اسلامی است، باید اقدامات جدید پزشکی و نوآوری‌ها و ازجمله مسئله پیوند اعضا منطبق بر موازین اسلامی باشد و به مسائل و مشکلات اخلاقی موجود در جامعه اسلامی توجه ویژه شود، وگرنه در تجربه به شکست خواهد انجامید، چراکه اگر این مسئله قانونی باشد و دولت اجازه آن را صادر کند، مردم به‌عنوان مجریان اصلی موضوع کنار می‌کشند و به دلیل محذورات اخلاقی تن به پیوند نمی‌دهند.

به برکت فتوای حضرت امام و روشن‌بینی مسئولان نظام اسلامی در دو دهه گذشته پس از انقلاب برخی از پیوندها مثل کلیه و قرنیه بطور وسیع در کشور انجام می‌گیرد. در زمینه پیوند از جسد گرچه فتوی حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری وجود دارد مشکلات قانونی از یک طرف و برخی مسایل اجرایی از طرف دیگر نتوانسته است کارآیی این بخش را به نحو مطلوب برساند. اهدای عضو فرد مرگ‌ مغزی شده به دو صورت ممکن است، اول رضایت خانواده و دوم وصیت خود فرد، اما نباید فراموش کرد که حتی در صورت وصیت فرد این کار تنها با رضایت خانواده مرگ‌ مغزی شده امکان پذیر خواهد بود.

از بسیاری مراجع عظام تقلید از جمله حضرت امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله نوری همدانی و آیت الله صافی و مولانا مطهری (مولوی اهل تسنن) استفتا شده است و ایشان اهدای عضو و پیوند به بیماران نیازمند اعضا را که نجات جان برخی بیماران موقوف برآن است، جایز شمرده‌اند. در عین حال اهدای عضو براساس قانون "پیوند اعضای بیماران فوت شده و یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است"، مصوب 17 فروردین سال 1379 مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، امری قانونی است. آیین‌نامه هیئت وزیران نیز نحوه اجرای آن را تبیین کرده است.

  اولین شرطی که برای اهدای اعضا وجود دارد، رضایت شخص داوطلب است.شرط دوم برای اهدای عضو این است که داوطلب اعضای بدن خود را به هرکس که بخواهد، اهدا کند و در مقابلش هم می‌تواند پولی دریافت کند و بالاخره شرط سوم این است که قبل از اهدا باید حتما آزمایش دهد.نماینده مردم اردستان در مجلس البته شرایط اهدای عضو فرد زنده را می‌شمارد. او این را هم می‌گوید که اهدای عضو در همه دنیا مرسوم است. اما درباره قوانین اهدای عضو به طور کلی اهدای عضو فرد زنده و یا دچار مرگ‌ مغزی) باید خاطرنشان کرد اگر اعضای بدن را بدون رضایت خود فرد و یا خانواده قانونی او از بدنش خارج کنند، تخلف محسوب شده و این خود وارد کردن نقص عضو است و هرکدام از اعضا بدن هم دیه مخصوص خود را دارد و بسته به آن فرد خاطی مورد مجازات قرار می‌گیرد.

 

مهری کاکویی،فهیمه ملک زاده