بررسی آمارهای سه ساله قرعه‌کشی های ایران خودرو نشان می‌دهد میزان مشارکت متقاضیان طی سال های اخیر روندی کاهشی داشته است. در حالیکه در سال ۱۴۰۱ بیش از ۵ میلیون نفر در هر مرحله ثبت‌نام می کردند، این رقم در تیرماه ۱۴۰۴ به حدود ۵۲۰ هزار نفر کاهش یافته است.
به گزارش جماران، آمارهای رسمی و گزارش‌های منتشرشده از منابع معتبر خبری نشان می‌دهد که روند مشارکت مردم در قرعه کشی های ایران خودرو طی سه سال اخیر با افتی محسوس همراه بوده است. در سال ۱۴۰۱، به دلیل اختلاف زیاد میان قیمت کارخانه و بازار آزاد، استقبال گسترده ای از طرح های فروش ایران خودرو صورت گرفت، به گونه ای که در فروردین ماه همان سال، بیش از ۵ میلیون نفر در قرعه کشی ثبت نام کردند. این سطح از مشارکت در مراحل بعدی همان سال نیز تکرار شد و قرعه کشی ها به یکی از اصلی ترین راه های کسب سود برای متقاضیان تبدیل شده بود.
سال ۱۴۰۲، با راه اندازی سامانه یکپارچه تخصیص خودرو، شیوه اجرای قرعه کشی تغییر کرد و شرایط شرکت نیز پیچیده تر شد. شهریور ۱۴۰۲، حدود ۳ میلیون و ۲۸۸ هزار و ۹۶۴ نفر در مرحله پنجم فروش ایران‌خودرو ثبت نام کردند که اگرچه نسبت به سال قبل کاهش داشت، اما همچنان رقم قابل توجهی محسوب می شد. با این حال، اعمال محدودیت هایی چون حساب وکالتی، شرط نداشتن پلاک فعال، و زمان طولانی تحویل، به تدریج جذابیت این طرح ها را کاهش داد.
ورود به سال ۱۴۰۳ همراه با کاهش جدی در مشارکت متقاضیان بود. اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ ، تنها ۹۸۶ هزار و ۲۰۲ نفر برای خرید محصولات ایران خودرو ثبت نام کردند. این در حالی است که در تیرماه ۱۴۰۴ (مرحله ششم)، همین رقم به ۵۲۰ هزار و ۵۱۹ نفر رسید که نشان دهنده کاهش بیش از ۴۷ درصدی طی کمتر از دو ماه است.
کاهش تقاضا در طرح های فروش ایران خودرو دلایل متعددی دارد. فاصله قیمت بازار و کارخانه اکنون بسیار کمتر شده و دیگر آن انگیزه سودآوری برای متقاضیان وجود ندارد. علاوه بر این، الزام به حساب وکالتی، امکان فروش نداشتن خودرو تا یک سال، افزایش هزینه های جانبی مانند بیمه و مالیات، و تحویل خودرو با فاصله زمانی طولانی، از دیگر عواملی است که موجب کاهش جذابیت ثبت نام شده اند. همچنین، برخی کارشناسان بر این باورند که بخشی از جامعه متقاضی خودرو، اکنون به اشباع خرید رسیده و تقاضای مصرفی واقعی جایگزین تقاضای سرمایه ای شده است.
بر اساس بررسی گزارش های منتشرشده، مشارکت در قرعه کشی های ایران خودرو از بیش از ۵ میلیون نفر در فروردین ۱۴۰۱، به ۳ میلیون و ۲۸۸ هزار نفر در شهریور ۱۴۰۲، سپس به ۹۸۶ هزار نفر در اردیبهشت ۱۴۰۴، و نهایتا به ۵۲۰ هزار نفر در تیرماه ۱۴۰۴ رسیده است. این روند کاهشی بیانگر افت بیش از ۹۰ درصدی مشارکت طی سه سال است.
ادامه این روند می تواند زنگ خطری جدی برای خودروسازان کشور باشد. در صورت عدم اصلاح سیاست های فروش، عدم افزایش شفافیت، کوتاه تر نشدن زمان تحویل، و تطبیق قیمت ها با شرایط واقعی بازار، احتمال می رود سطح مشارکت در قرعه کشی های آینده باز هم کاهش یابد.
