طی روزهای گذشته، تعداد زیادی از انواع هواپیماهای بدون سرنشین تحویل نیروهای چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران شد. این یکی از پرحجم‌ترین تحویل تسلیحات بدون سرنشین به نیروهای مسلح بود که در چند نقطه از کشور انجام شد.
این پهپادها از انواع «ابابیل 4 و 5»، «آرش»، «جت کرار»، «۱۰ شهریور»، «اخگر»، «سوییچ بلید»، «هما» و پهپادهای دریاپایه و عمودپرواز با ماموریت‌های متفاوت شناسایی، انهدامی، شناسایی رزمی، ضدرادار، پرسه‌زن، رهگیری هوایی، مقابله با اهداف متحرک و ثابت همچنین با ویژگی سطح مقطع راداری پایین بودند.
جمهوری اسلامی ایران در طول سال‌های گذشته بویژه پس از جنگ تحمیلی، روی ۲ حوزه سرمایه‌گذاری و تمرکز زیادی کرد؛ یکی در حوزه موشکی و دیگری پهپادی.
اگرچه بخشی از این تمرکز به دلیل جبران ضعف‌های ناشی از تحریم‌های سنگین بویژه در حوزه هوایی بود اما استفاده از تجهیزات و سامانه‌های متناسب با نبردهای روز دنیا هم در شکل‌دهی به نوع نگاه فرماندهان و مسؤولان عالی‌رتبه نیروهای مسلح برای رفتن به سمت تسلیحاتی نظیر هواپیماهای بدون سرنشین تاثیر زیادی داشته است.
در جنگ‌های اخیر دنیا بویژه به اهمیت استفاده از جنگ‌افزارهای جدید و بدون سرنشین بیشتر می‌توان پی برد که نمونه آخر آن - که کماکان ادامه دارد - جنگ اوکراین است.
هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل قابلیت و کارایی خود و همزمان، پایین آوردن ریسک از دست دادن اپراتور، یکی از موثرترین تسلیحات محسوب می‌شوند.
هدایت‌پذیر بودن، مداومت پروازی بالا، برد بلند، سرعت زیاد، استفاده از تسلیحات تهاجمی نظیر بمب و موشک و تبدیل این پرنده‌ها به تسلیحات انتحاری، در کنار امکان استفاده از فناوری هوش مصنوعی و شبکه کردن آنها، از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که این پرنده‌ها را به سلاحی مناسب برای تهاجم به مواضع دشمن و عبور از سامانه‌های پدافندی تبدیل می‌کند.
پهپادهای ساخته شده توسط وزارت دفاع که در روزهای اخیر به سازمان رزم ارتش افزوده شد نیز علاوه بر تغییرات در سامانه پیشران و سامانه هدایت، کنترل و ناوبری، به موشک‌های هوا به هوا، هوا به سطح، بمب‌های دورایستا و هواپایه هوشمند و سامانه جنگال تجهیز شده‌اند که امکان انجام انواع ماموریت‌های شناسایی و رزمی و نیز پایش مرزهای زمینی، دریایی و هوایی را به آنها می‌دهد.
از جمله مهم‌ترین تغییراتی که در جریان این تحویل به نمایش درآمد، تجهیز پهپادهای جت کرار به سلاح اژدر بود که ایران را به کشوری منحصر به فرد در زمره معدود کشورهایی تبدیل می‌کند که می‌تواند از پهپادها برای مورد هدف قرار دادن زیردریایی استفاده کند.
مقابله با زیردریایی‌ها یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین برنامه‌های نیروهای مسلح بویژه در کشورهایی است که دارای مرزهای آبی گسترده و حساس هستند.
طی روزهای گذشته اعلام شد زیردریایی اتمی آمریکا که قصد عبور پنهان و بدون اطلاع از تنگه هرمز را داشت، توسط زیردریایی «فاتح» نیروی دریایی ارتش شناسایی شد و پس از اخطار، مجبور به آمدن به سطح آب و عبور آشکار از این منطقه شد.
تحویل انبوه پهپادهای انتحاری جدید به ارتش در مراسم اخیر را باید یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در برنامه پهپادی ارتش دانست.
این در حالی است که آوازه پهپادهای انتحاری ایران در جریان جنگ یمن و همچنین جنگ اوکراین بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد.
مقامات غربی مدعی استفاده روسیه از پهپادهای انتحاری ایرانی «شاهد 136» هستند و بسیاری معتقدند این ایران است که تکنولوژی پهپادی را در اختیار متحدان خود از جمله جبهه مقاومت قرار داده است.
گذشته از درست یا نادرست بودن این گزاره‌ها، جمهوری اسلامی ایران در طول 4 دهه گذشته توانسته به یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان در حوزه طراحی و ساخت پهپادهای رزمی و انتحاری تبدیل شود که کشورهای قدرتمندی نظیر روسیه خواهان همکاری با آن هستند.
پهپادها امروز به یکی از مهم‌ترین ابزارهای جمهوری اسلامی برای افزایش ضریب نفوذ و قدرتش در منطقه تبدیل شده و در این راستا متحدان خود را نیز به این سامانه‌ها مجهز می‌کند.
امروز حزب‌الله لبنان، مقاومت فلسطین در غزه، مبارزان یمن، عراق و سوریه یا به صورت مستقیم از محصولات پهپادی ایران استفاده می‌کنند یا ایران بخشی از این توانمندی فناورانه را در اختیار آنها قرار داده است؛ توانمندی‌ای که به گفته فرمانده سابق نیروهای سنتکام، توانسته به سیادت مطلق آمریکایی‌ها در آسمان غرب آسیا پایان دهد.
آنچه در روزهای اخیر در جریان تحویل پهپادهای مهم و راهبردی به ارتش جمهوری اسلامی ایران دیدم، بخشی از یک برنامه تدوین شده (برای تحویل پهپادهای جدید از سوی وزارت دفاع به ارتش) است که از ۲ سال قبل آغاز شد و به نظر می‌رسد با افزایش چند برابری پهپادهای ارتش، باید منتظر برنامه‌های مهم‌تر و گسترده‌تری از نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و پدافندی باشیم.
مهدی بختیاری
