این طرح دو هزار و 200 مترمربع در پاییز سال 1392 کلنگ خورد، اما تکمیل آن بیش از یک دهه طول کشید تا اینکه با اجرای طرح نشان‌دار کردن مالیات بسیاری از مؤدیان مالیاتی سراسر کشور اعلام کردند که تمایل دارند مالیات خود را برای تکمیل این طرح هزینه کنند و حالا مرکز نگهداری از معلولان گرمی مغان اردبیل با مالیات افراد تکمیل شده است.
ناترازی بودجه در طول سال‌های گذشته سبب شده است سهم پروژه‌های عمرانی از بودجه مصوب دولت سال به سال کاهش می‌یابد و انبوه طرح‌های عمرانی، روی زمین باقی می‌ماند به نحوی که می‌توان به مرکز نگهداری معلولان در نقطه‌ای دوردست و نزدیک مرزهای کشور یا بیمارستانی در یک منطقه محروم یا مدرسه‌ای در یک روستا اشاره داشت.
در همین راستا سال 1403 طرح نشان‌دار کردن مالیات از سوی سازمان امور مالیاتی اجرا شد، طرحی که مؤدیان مالیاتی توانستند انتخاب کنند که مالیات خود را برای کدام طرح زمین‌مانده عمرانی هزینه کنند. یکی از این طرح‌ها، مرکز نگهداری از معلولان شهرستان گرمی مغان در اردبیل بود. مرکزی که در نقطه‌ای در حوالی مرزهای شمال غربی ایران واقع شده و بیشتر از یک دهه زمین مانده بود اما حالا با انتخاب مؤدیان مالیاتی سراسر کشور، این مرکز تکمیل شده است.
عارضه ناترازی بودجه و زمین‌ماندن طرح‌های عمرانی
ناترازی بودجه در سال‌های گذشته سبب شده است تا انبوهی از طرح‌های عمرانی کشور روی زمین بماند. بر‌اساس‌این طول زمان اجرای طرح‌های عمرانی از 10 سال در سال‌های 1390 تا 1392 به 17 سال در انتهای سال 1400 رسید. گزارش سازمان برنامه و بودجه و مرکز پژوهش‌های مجلس، حاکی از آن است که بیش از ۷۰ هزار پروژه استانی و ملی در کشور وجود دارد و برخی تخمین‌ها حاکی از آن است که تکمیل این طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره عددی به بزرگی هزار و 800 تا دو هزار میلیارد تومان نیاز دارد. هرچند با احتساب نرخ تورم و تأخیر در افتتاح این پروژه‌ها، عدد برآوردی مدام تغییر کرده و افزایش می‌یابد.
در مقابل سهم بودجه عمرانی از بودجه کل کشور سال به سال کوچک و کوچک‌تر می‌شود. براساس جزئیات قانون بودجه سال ۱۴۰۴، از کل مصارف چهار‌هزار و ۹۵۶ هزار میلیارد‌تومانی بودجه عمومی، حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان یا معادل ۱۲ درصد آن به بودجه عمرانی اختصاص دارد. البته این ارقام بدون در‌نظر‌گرفتن بودجه اختصاصی دستگاه‌های اجرائی است. این در حالی که در طول دوره ۲۸ساله از سال ۱۳۷۶ تا قانون بودجه سال ۱۴۰۴، سهم بودجه عمرانی از ۴۰ درصد در سال ۱۳۷۶ به ۲۸ درصد تا سال ۱۳۹۱ کاهش یافته بود و این میزان در دهه ۱۳۹۰ به ۱۲ درصد رسیده است. این طرح‌ها لزوما کارخانه‌ای بزرگ یا نیروگاه برق نبوده است و گاهی یک مرکز نگهداری معلولان در مرزهای ایران یا مدرسه‌ای در روستای دوردست نیز شامل می‌شد.
شفاف‌سازی با «نشان‌دار کردن مالیات»
زمین‌ماندن پروژه‌های عمرانی به دلیل ناترازی بودجه در حالی رخ می‌دهد که سال‌های سال است یک انتقاد مهم به دولت وجود دارد و آن اینکه «مالیات گرفته می‌شود اما محل هزینه‌کرد آن مشخص نیست». حالا سازمان امور مالیاتی برای پاسخ‌گویی به این انتقاد طرحی را با عنوان نشان‌دار کردن مالیات اجرا کرده است.
سازمان امور مالیاتی کشور برای اولین بار در سال 1403 با هدف ارتقای شفافیت از نحوه هزینه‌کرد درآمدهای مالیاتی و پاسخ به مطالبه مؤدیان در این زمینه، پروژهای با عنوان «نشان‌دار کردن مالیات» را اجرائی کرد که بر‌اساس‌آن اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل، هم در جریان سرنوشت مالیات پرداختی‌شان قرار می‌گیرند و هم می‌توانند در حین پرداخت مالیات خود تعیین کنند این مالیات صرف اجرا یا تکمیل کدام پروژه مهم و ملی در کشور شود.
برای اجرای این طرح یک درصد از درآمدهای مالیاتی سال 1403 معادل 12 هزار میلیارد تومان برآورد شد. حالا سازمان امور مالیاتی اعلام می‌کند که اجرای این طرح با استقبال مواجه شده است، به طوری که بیش از 363 هزار نفر از صاحبان مشاغل در این طرح شرکت کردند و قریب به دو هزار پروژه ملی و استانی که حداکثر منافع عمومی را به دنبال داشته، از محل مالیات‌ها تأمین مالی شد. همچنین از تعداد مذکور هزار و 323 پروژه از سوی مؤدیان به طور کامل تأمین اعتبار شده است.
براساس طرح «نشان‌دار کردن مالیات» ابتدا طرح‌ها و پروژه‌ها طبق ضوابط قانونی و در چارچوب معینی از سوی سازمان برنامه و بودجه از همه استان‌ها انتخاب و به سازمان امور مالیاتی کشور معرفی می‌شوند. سپس مؤدیان هم‌زمان با پرداخت مالیات و در قالب ارائه فرم تبصره ماده (100) در درگاه سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌کنند مالیات‌های پرداختی ایشان صرف اجرای کدام طرح‌ها یا پروژه‌های اولویت‌دار ملی و استانی در حوزه‌هایی از قبیل عمرانی، راه و ترابری، بهداشتی-درمانی، آموزشی، فرهنگ، هنر و گردشگری شود.
البته باید تأکید کرد که پروژهای که از طرف مؤدی انتخاب می‌شود، لزوما نباید در استان محل زندگی مؤدی واقع شده باشد و مؤدی می‌تواند به اختیار خود پروژهای از استان‌های دیگر مثل مناطق محروم و کم‌برخوردار را انتخاب کرده و مالیات خود را صرف توسعه آن منطقه کند.
براساس آیین‌نامه اجرائی هیئت وزیران، سازمان امور مالیاتی کشور اطلاعات مبالغی را که از طرف مؤدیان به پروژه‌ها اختصاص یافته، به اطلاع سازمان برنامه و بودجه کشور می‌رساند و سازمان برنامه و بودجه هم مکلف است ظرف حداکثر یک ماه پس از دریافت این اطلاعات، بودجه لازم را به پروژه‌های یادشده اختصاص دهد. به‌این‌ترتیب مشارکت شهروندان در نظام تخصیص منابع درآمدی به شکل مستقیم، مبنای گزارش اعلامی سازمان برنامه و بودجه به خزانه‌داری کل کشور خواهد بود.
گزارش سازمان امور مالیاتی حاکی از آن است که این طرح باعث شده منابع مالی کشور به سمت طرح‌ها و زیرساخت‌های ضروری‌تر سرازیر شود و مؤدیان چیزی نزدیک به هزار و 200 میلیارد تومان از مالیات مشاغل را برای تأمین مالی پروژهای حوزه زیر ساخت حمل‌ونقل مانند احداث راه، رفع نقاط حادثه‌خیز و... انتخاب کرده‌اند و بیشتر از هزار و 300 میلیارد تومان از مالیات مشاغل برای تأمین مالی پروژهای حوزه آموزش و پرورش انتخاب شده است.
همچنین بیشتر از هزار‌و صد میلیارد تومان از مالیات‌های مشاغل برای تأمین مالی پروژهای تأمین منابع آب (آب‌رسانی، کشاورزی و محیط زیست، آب و فاضلاب و...) از طرف مؤدیان انتخاب شده‌اند. همچنین بالغ بر 750 میلیارد تومان از مالیات‌های مشاغل برای تأمین مالی پروژه‌های بهداشت و درمان (احداث بیمارستان، مراکز بهداشت، پایگاه سلامت، اورژانس و...) از طرف مؤدیان انتخاب شده است.
علاوه‌بر‌این بیشتر از 661 میلیارد تومان از مالیات‌های مشاغل برای تأمین مالی پروژهای آموزش عالی از طرف مؤدیان انتخاب شده است. اجرای این طرح نه‌تنها موجب افزایش شفافیت مالیاتی و اعتماد مردم به نظام مالیاتی کشور که موجب افزایش تمکین مؤدیان مالیاتی شده است. در این طرح هزار و 898 پروژه کشوری در حال اجرا و قابل انتخاب از طرف اصناف و صاحبان مشاغل در سراسر کشور وجود دارد که در 18 حوزه از‌جمله ساخت، تکمیل و تجهیز مدرسه، توسعه آب‌رسانی، ساخت، تکمیل و تجهیز بیمارستان، اورژانس و خانه‌های بهداشت، راه‌سازی (ساخت و توسعه راه‌ها و رفع نقاط حادثه‌خیز)، ورزش و تفریحات (ساخت، تکمیل و تجهیز زیرساخت‌های ورزش و تفریحی)، پایگاه امداد و نجات، طرح‌های روستایی (ساخت، تکمیل و تجهیز طرح‌های هادی، ایستگاه‌های توسعه برق و مخابرات، آتش‌نشانی و...) و فرهنگ و هنر و گردشگری تأمین اعتبار شده است.
همچنین این طرح سبب شده است منابع مالیاتی توزیع عادلانه‌تر داشته باشد و براساس گزارش سازمان امور مالیاتی 90 درصد از ظرفیت نسبی استان تهران بین 16 استان محروم کشور توزیع شده است.
مؤدیان مرکز نگهداری معلولان در گرمی را تکمیل کردند
یکی از طرح‌هایی که مؤدیان مالیاتی هزینه تکمیل آن را پرداخته و به بهره‌وری رسانده‌اند، مرکز نگهداری از معلولان گرمی مغان در اردبیل واقع شده، این طرح دوهزار‌و 200 مترمربع در پاییز سال 1392 کلنگ خورد، اما تکمیل آن بیش از یک دهه طول کشید تا اینکه با اجرای طرح نشان‌دار کردن مالیات بسیاری از مؤدیان مالیاتی سراسر کشور اعلام کردند که تمایل دارند مالیات خود را برای تکمیل این طرح هزینه کنند و حالا مرکز نگهداری از معلولان گرمی مغان اردبیل با مالیات افراد تکمیل شده است.
براساس اعلام بهزیستی گرمی معلولان ذهنی و حرکتی گرمی در مرکز استیجاری توان‌بخشی گرمی نگهداری می‌شدند که از سال 1377 دایر شده بود اما به علت هزینه‌های بالای نگهداری معلولان به ایجاد یک مرکز نگهداری اختصاصی برای معلولان این منطقه نیاز بود.
با این حال فرایند احداث این مرکز نگهداری از معلولان مدت زمان زیادی به طول انجامید و تا اردیبهشت سال 1402 این مرکز پس از حدود یک دهه همچنان تکمیل نشده بود ، این طرح ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و پنج درصد باقی مانده برای اتمام پروژه شامل محوطه‌سازی و خرید تجهیزات و لوازم ساختمانی می‌شد. با این حال، این رقم تا سال گذشته تأمین نشده بود و با اجرای طرح نشان‌دار کردن مالیات و انتخاب این مرکز از طرف مؤدیان مالیاتی، طرح تکمیل شد.
مرکز توان‌بخشی و نگهداری معلولان جسمی و ذهنی گرمی مغان اردبیل بیشتر از 40 نفر معلول بالای 14 سال را نگهداری می‌کند. گرمی مغان در شمال اردبیل و در جوار جمهوری آذربایجان قرار دارد.
