سال ۲۰۲۵ را میتوان برای دونالد ترامپ «سال مواد معدنی» نامید. در این سال، مواد معدنی به مرکز توجه رئیسجمهور آمریکا تبدیل شد و بسیاری از تصمیمات او را هدایت کرد.آمریکا برای ساخت اجزای سازنده بخشهای دفاعی و انرژی خود به ۵۰ ماده خام نیاز دارد. تصمیمات ترامپ از تلاش برای دستیابی به بخشی از این مواد حکایت دارد. او برای رسیدن به این هدف حتی با چین هم کنار آمد.ترامپ در سال ۲۰۲۵ با توسل به تهدید و به راه انداختن جنگ تعرفهای، توانست قراردادهای مختلفی را برای تأمین مواد معدنی مورد نیاز آمریکا امضا کند.با این حال، کارشناسان هشدار دادهاند که امضای توافقها فقط نخستین گام در تأمین این اجزای حیاتی برای بخشهای دفاعی و انرژی آمریکاست. مورگان بازیلیان، مدیر مؤسسه پین در مدرسه معادن کلرادو، میگوید: «واقعیت این است که معدن، کاری پیچیده و دشوار است». او ایجاد یک زنجیره تأمین را «فرایندی چنددههای» توصیف میکند.
ترامپ دست دوستی به چین داد
دونالد ترامپ پس از کشوقوسهای فراوان بر سر تعرفههای تجاری، سرانجام به یک «آتشبس تجاری» با رقیب اصلی خود یعنی چین رسید. نشریههای تحلیلی، نیاز آمریکا به مواد معدنی مهم چین را عامل این عقبنشینی توصیف کردهاند.نشریه تحلیلی فارن پالیسی نوشته است که زنجیرههای تأمین عناصر خاکی کمیاب، شامل مجموعهای بسیار پرتقاضا از ۱۷ عنصر فلزی، تا حد زیادی تحت کنترل چین قرار دارد.چین هوشمندانه از همین ابزار برای چانهزنی با ترامپ استفاده کرد و در نهایت توانست ترامپ را مجبور به عقبنشینی کند و به عقیده کارشناسان، برنده این بازی باشد.
کارشناسان تأکید کردهاند که ایالات متحده زمانی بزرگترین تولیدکننده عناصر خاکی کمیاب بود، اما وقتی به دلیل نگرانیهای زیستمحیطی از این حوزه فاصله گرفت، چین سرمایه و منابع عظیمی را به این صنعت سرازیر کرد. در نتیجه این اقدامات، «آمریکا در مقابل چین آسیبپذیر شده است».سال ۲۰۲۵ اولین باری نبود که چین عناصر خاکی کمیاب را در یک مناقشه ژئوپلیتیکی به «سلاح» تبدیل کرد. این کشور پیشتر هم در سال ۲۰۱۰ صادرات به ژاپن را متوقف کرده بود. با این حال، به عقیده تحلیلگران، آمریکا از این مسئله درس نگرفت و حالا با چالشهای آن دستبهگریبان است.لو، تحلیلگر غربی معتقد است که «در حالی که ایالات متحده عقبنشینی کرد، چین دوچندان پیش رفت. پکن دههها سرمایه و منابع عظیمی را صرف پژوهش و زیرساختهای صنعتی کرده و چنان سلطه ریشهداری بر عرضه بازار ایجاد کرده که امروز میتواند بر قیمتهای جهانی اثر بگذارد و رقابت را برای دیگران دشوار کند.»
تا اواسط سال ۲۰۲۵، در حالی که دو ابرقدرت درگیر یک جنگ تجاری تلخ بودند، پکن آمادگی خود را برای استفاده ابزاری از این کنترل نشان داد و مجموعهای از محدودیتهای صادراتی را اعلام کرد که عمدتاً عناصر خاکی کمیاب سنگین را هدف میگرفت. هرچند چین در نهایت پذیرفت اجرای آنها را تا اواخر ۲۰۲۶ به تعویق بیندازد، اما ایالات متحده پیام را دریافت کرد و جستوجوی خود برای شرکای نزدیکتر را آغاز کرد.
تنگستن، مهمترین عامل رقابت با چین
با نگرانی از در معرض بودن آمریکا نسبت به گلوگاه عناصر خاکی کمیاب چین، دولت ترامپ در نوامبر تلاشها برای شناسایی و پوشاندن یک آسیبپذیری معدنی دیگر را تسریع کرد: تنگستن.این عنصر کلیدی که در همهچیز، از پرههای توربین تا مهمات نفوذگر زره، مورد استفاده قرار میگیرد. قدرتهای جهانی مدتهاست بر سر تنگستن با هم درگیرند و امروز چین بهطور قاطع زنجیرههای تأمین جهانی را در اختیار دارد.برای مقابله با این وضعیت، ایالات متحده به دیپلماسی با رهبران آسیای مرکزی روی آورده است. اما به گفته یکی از کارشناسان، «آسیای مرکزی منطقه سادهای برای کسبوکار نیست». داستان تنگستن، بهطور کلی دشواریهای متنوعسازی زنجیرههای تأمین مواد معدنی حیاتی را نشان میدهد.
چرخش ترامپ به سوی پاکستان
ترامپ علاوه بر اروپا و اقیانوسیه، به سراغ آسیا هم آمد. این رئیسجمهور در آسیا بر پاکستان تمرکز کرد. پاکستان از جمله مهمترین کشورهایی است که از ذخایر مهم معدنی برخوردار است.پاکستان از لحاظ داشتن ذخایر طلا و مس، در سطح جهان جایگاه ویژهای دارد. از هر دو این مواد معدنی برای تولید تسلیحات و لوازم الکترونیکی نظامی استفاده میشود.این ذخایر کافی بود تا ترامپ تلاش کند به پاکستان بیشتر نزدیک شود و تلاشها برای توافقات بعدی را آغاز کند.
تهدید اوکراین برای رسیدن به منابع حیاتی
اوکراین از جمله مهمترین کشورهایی بود که مجبور شد تحت فشارها و تهدیدات ترامپ به توافق تن دهد.رئیسجمهور آمریکا اعلام کرد که اوکراین باید بهای کمکهای تسلیحاتی آمریکا را بپردازد و این کشور را با توقف کمکهای نظامی تهدید کرد. در نهایت، کییف ناچار شد پای توافق صادرات مواد معدنی حیاتی خود به آمریکا را امضا کند.تلاشهای ترامپ برای دستیابی به گرینلند نیز با هدف دستیابی به منابع معدنی مهم این منطقه و همچنین دسترسی به راههای آبی تجاری قطب شمال صورت گرفت. ترامپ در حال حاضر تا حدودی از شدت تهدیداتش علیه گرینلند کاسته، اما به نظر میرسد او پس از حل پرونده اوکراین، بار دیگر به سراغ گرینلند خواهد رفت.
