خودروسازی یکی از صنایع مهم کشور محسوب می‌شود که به دلایل مختلف بیشتر از هر صنعتی سیر نزولی داشته است .
البته با نگاه کردن به تلاش شبانه روزی متخصصین ایرانی در طول سالهای بعد از انقلاب ، توانایی های بسیاری از جمله ساخت انواع و اقسام موشکهای میان برد و دوربرد با هدف زنی بسیار دقیق، ساخت پهپادهای بدون سرنشین و انواع پیشرفتهای تکنیکی که بیشتر در فضای نظامی کشور در حال انجام است و همچنین پرتاب ماهواره ، حتی در زمینه های علمی پزشکی از فناوری های نانو تا پلاسمای خون می توان به این جمله رسید که تحریم یا مشتقات آن تأثیری بر پیشرفت نداشته و توجیهی برای عدم موفقیت صنعت خودرو سازی نیست.
نکته ای که شاید سؤال خیلی ها باشد این است که با وجود پیشرفتهای قابل ملاحظۀ ایران در صنایع مختلف، چرا با توجه به سابقه 50 ساله صنعت خودروسازی در ایران، شاخصهای کیفیت و هزینه تمام شده در این صنعت با استانداردهای روز دنیا فاصله چشمگیر داشته و کشورهایی نظیر چین، کره جنوبی و حتی هند با تأخیرِ قابل ملاحظه‌ای از صنعت خودروسازی ایران جلو زده و پیشرفتهای روزافزون داشته اند؟
شاید یکی از جواب‌ها ، تغییر رییس جمهور، وزیر، معاون وزیر و رئیس گروه خودروسازی ها در دوره‌های مختلف باشد که این امر باعث تغییرات جدی در تمام سیاستها و فعالیت ها بوده و درجا زدن 50 ساله صنعت خودروسازی را ایجاد کرده است و با ثابت ماندن چشم انداز سیاستها و مدیریت شاید بتوان چرخ دنده های این صنعت را چرخاند .
البته با رصد بازار و ورود چندین ساله خودرو در کشور می‌توان به تمایل داشتن خودرو سازان به مونتاژ کاری هم پی برد که در زمان انعقاد قراردادهای تولید خودروهای تحت لیسانس، طرف ایرانی افزایش داخلی‌سازی قطعات خودروهای تولیدی را همواره در گفته‌های خود مطرح کرده اما این هدف نیز در عمل چندان محقق نشده است و در کل اتکا به تولیدات تحت لیسانس به نوعی باعث در جا زدن خودروسازان ایرانی شده است.
نبود مدیریت قوی و شاید لابی‌ها و دستهای پشت پرده برای تداوم وابستگی به خودروسازان خارجی ، مدیران صنعت خودروسازی را طی سالهای گذشته به فکر افزایش توان تولید و دستیابی به دانش فنی تولید قطعه و خودرو سوق نداده است تا امروز به این اندازه محتاج شرکتهای خارجی نباشند .
شرکت های خودروسازی دنبال سود بیشتر و سرمایه گذاری کمتر هستند تا جایی اکثر که خودروسازها و حتی قطعه سازان داخلی، خط تولید خود را متوقف و تعدیل نیرو کرده و به قطعات چینی روی آورده اند که از کیفیت بسیار پایینی برخوردارند . این امر نه تنها تولید داخلی را متوقف می‌کند بلکه اشتغال را هم از بین می برد .
در ادامه می‌توان یکی دیگر از دلایل افت را ، ساختار صنعت خودروسازی کشور دانست که انحصار خودروسازان، مجالی برای رشد بخش خصوصی نگذاشته است و البته از طرفی فعالان در این بخش به دلیل نبود سرمایه بالا و طراحی مهندسی نمی‌توانند تیراژ تولید خود را بیش از 10 هزار دستگاه برسانند و قادر نیستند اقدام به ساخت داخل کنند ، به ناچار مونتاژکار باقی می‌مانند و روز از نو روزی از نو .
سعید باستانی عضو کمیسیون صنعت و معدن مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در این سالها تولیدات خودروسازان شرایط رقابت پذیری در بازار های جهانی را نداشته اند، اظهار کرد: حوزه خودروسازی در سال های گذشته عمدتاً در فضای مونتاژکاری قرار گرفته و علت این امر عدم وجود برنامه ای برای تولید خودرو و عرضه محصولی با کیفیت بوده است.
وی همچنین در ادامه افزود: برخی از افراد معتقدند که در صورت الگو برداری از اقدامات برخی کشورهای صاحب نام در خودروسازی و استفاده از آن می توان خودروسازان را به سمت تولید خودروی بومی برد اما هر کشوری باید استراتژی و برنامه ای مدون و مختص به خود برای تولید و تنظیم در دستور کار قرار دهد.
نماینده مجلس شورای اسلامی همچنین در این راستا تصریح کرد: تأثیر مستقیم سودهی تسهیلات بالا و در مقابل مطالبه بازپرداخت های سنگین وام از سوی بانک‌ها، رغبت افراد را برای تولید، کاهش داده و آنها را به سمت سرمایه گذاری در بانک‌ها کشانده است.
باستانی ادامه داد: هزینه های خودرو سازان برای تولید بسیار بالا بوده و سبب شده تا عمدتاً قیمت تمام شده خودروها برای مصرف کنندگان نسبت به محصول دریافتی گران تمام شود که البته حقوق کارگران و هزینه های مواد اولیه استهلاک، تأثیر بسیاری بر این امر به دنبال داشته است.
عضو کمیسیون صنعت و معدن با توجه به اقدامات خودروسازان برای تولید مشترک خودرو با همکاری تولیدکنندگان خارجی گفت: نتیجه اقدامات افراد، تداوم حرکت صنعت خودرو سازی کشور را در مسیر مونتاژکاری افزایش می دهد، اگر صنعت خودرو سازی به کشور به جای خصولتی بودن به طور کامل و با حمایت دولت به بخش خصوصی واگذار شود، نتایج مطلوبی را به همراه خواهد داشت.
شاید کلام آخر به عدم توجه به مهندسین بومی و داخلی باشد ، چرا که ما در کشورمان طراحان و جوانان پر شور و با استعداد کم نداریم . فراموش نکنیم بسیاری از مدیران ارشد خودروسازان خارجی، نام ایرانی دارند و با به کارگیری این نیروهای با استعداد می‌توانیم به رشد این صنعت امیدوار باشیم .
