کشور ایران به عنوان یکی از دارندگان منابع نفت و گاز دنیا، ظرفیت بالایی برای رشد و توسعه اقتصادی دارد و به گفته کارشناسان این منابع خدادادی می‌تواند موتور محرکه اقتصاد کشور قرار گیرد.
اخبار اقتصادی-اما اتخاذ سیاست‌های نادرست در صنعت نفت باعث شده که وجود این منابع نه تنها فرصتی را برای توسعه اقتصادی فراهم نکند بلکه تبدیل به تهدیدی برای کشور نیز شود.
اصرار به خام‌فروشی نفت و عدم توسعه صنایع پالایشی یکی از سیاست‌های کلان وزارت نفت در طول دوره‌های مختلف بوده، سیاستی که نفت را به نقطه ضعف اساسی و پاشنه آشیل کشور تبدیل کرده است؛ به گونه‌ای که هر زمان دشمن اراده کند می‌تواند با اعمال تحریم‌های نفتی مانع صادرات نفت کشور شده و بدین صورت اقتصاد ایران در تنگنا قرار دهد.
کلید ساخت هیچ پترو پالایشگاهی زده نشد!
به طور کلی کارنامه وزارت نفت در گذر از خام‌فروشی و ساخت پالایشگاه چندان مورد قبول نیست. از مجموع ۹ پالایشگاه نفتی در کشور، ۷ پالایشگاه قبل از انقلاب ساخته شده و تنها ۲ پالایشگاه بعد از انقلاب احداث شده است که این موضوع به خوبی بیانگر غفلت وزارت نفت از پالایشگاه‌سازی است. در این راستا کارشناسان معتقدند که بی‌توجهی به پالایشگاه‌سازی ناشی از تفکرات حاکم بر وزارت نفت در دوره‌های مختلف بوده است، تفکری که بیزن زنگنه، وزیر نفت فعلی آن را نمایندگی می‌کند.
جلیل سالاری معاون اسبق مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در خصوص آخرین وضعیت پالایشگاه ها در کشور در زمان زنگنه وزیر نفت گفت: به طور کلی وزیر نفت گویا نگاهش به سمت ساخت پتروپالایشگاه ها و پالایشگاه اصلا نبوده و نیست.
او ادامه داد: آقای زنگنه تاکید داشتند که ما نفت خام را می‌فروشیم و بنزین وارد می‌کنیم.
سالاری تصریح کرد: حتی در مواقعی هم ما تاکید داشتیم که پروژه پتروپالایشگاه و پالایشگاه‌سازی نشان از سودآوری و اقتصاد بهتری است ولی ایشان چنین نظری نداشتند.
معاون اسبق مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی افزود: زنگنه وزیر نفت تاکید داشتند که این پروژه اقتصادی نیست و بازهم در این موضوع اصراری نداشتند. متاسفانه در زمان تصدی زنگنه هیچ پالایشگاهی احداث نشد و گویا تصمیمی هم برای ساخت این موضوع در دستور کار نیست.
هزینه ساخت پالایشگاه میعانات گازی به ازای هر بشکه در ایران چقدر است؟
براین اساس هزینه ساخت پالایشگاه‌ها بستگی به کیفیت محصولات دارد، یعنی هر چه میزان complexity یا پیچیدگی یک پالایشگاه بالاتر باشد هزینه ساخت آن هم بالاتر است. پالایشگاه اراک بالاترین پیچیدگی را میان پالایشگاه‌های ایران دارد و ضریب نلسون (واحد پیچیدگی) آن ۹.۵ و پالایشگاه آبادان دارای ضریب نلسون ۳.۴ است.
البته پالایشگاه اراک محصولات با کیفیت بالاتری هم تولید می‌کند. در نتیجه، هزینه ساخت پالایشگاه‌ها با توجه به کیفیت محصولات از ۲۰ هزار دلار تا ۴۰ هزار دلار می‌باشد. در این بین پالایشگاه ستاره خلیج فارس که خوراکش میعانات گازی است و پیچیدگی آن نسبت به برخی از پالایشگاه‌های نفتی کمتر است، دارای ضریب نلسون ۸ است.
برای اثبات نادرست بودن اظهارات وزیر نفت درباره میزان سرمایه‌گذاری لازم در طرح پالایشی سیراف بهتر است نگاهی به سرمایه‌گذاری‌های لازم برای پالایشگاه‌های مشابه با خوراک میعانات گازی انداخته شود.
پالایشگاه پارس شیراز (که قرار بود در مجاورت پالایشگاه شیراز ساخته شود) با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه در روز خوراک میعانات گازی، معادل یک سوم ظرفیت پالایشگاه ستاره خلیج فارس و معادل دو پالایشگاه ۶۰ هزار بشکه‌ای طرح سیراف می‌باشد. مطالعات امکان‌سنجی این پالایشگاه توسط شرکت فرانسوی Beicip Franlab از زیر مجموعه‌های IFP در سال ۲۰۱۰ انجام شده است. بر اساس این مطالعات هزینه طرح حدود ۱.۹ میلیارد دلار پیش بینی شده است.
اگر تورم جهانی را سالیانه حدود ۲ درصد در نظر بگیریم هزینه ساخت یک پالایشگاه میعانات گازی ۱۲۰ هزار بشکه‌ای، به قیمت امروز معادل ۲.۳ میلیارد دلار محاسبه می‌شود و چنانچه هزینه انتقال خط لوله تا شیراز را از هزینه‌های ساخت این پالایشگاه کم کنیم، میزان سرمایه‌گذاری لازم به ۲ میلیارد دلار کاهش می‌یابد یعنی قیمت ساخت یک پالایشگاه با خوراک میعانات گازی حدود ۱۷۰۰۰ دلار به ازای هر بشکه محاسبه می‌شود و با توجه به تاخیرات پروژه و تحریم و هزینه‌های سربار در ایران عدد نهایی سرمایه‌گذاری به ازای هر بشکه در این طرح حدودا بین ۱۸۰۰۰ دلار تا ۲۵۰۰۰ دلار تعیین می‌شود.
