هفته گذشته و اوایل هفته جاری رئیس جمهور و رئیس مجلس عراق به اربیل سفر کردند تا با مقامات اقلیم کردستان دیدار و گفت‌وگو کنند. برهم صالح که در سفر گذشته مسعود بارزانی به بغداد در نشست منطقه‌ای لبنان به سر می‌برد پس از یکسال از رسیدن به پست ریاست جمهوری و کاسته شدن از شدت اختلافات با مسعود بارزانی با وی دیدار و گفت‌وگو کرد.
اخبار بین‌الملل- بلافاصله پس از سفر سه روزه برهم صالح به اربیل و دیدارهای وی، محمد الحلبوسی رئیس مجلس به این منطقه سفر کرد تا پشت درهای بسته به مدت 3 ساعت با بارزانی دیدار و گفت‌وگو کند. هر چند اکنون مسعود بارزانی عنوان رهبر حزب دموکرات را یدک می‌کشد و پست ریاست اقلیم به نیچروان بارزانی برادر زاده و نخست وزیری به مسرور بارزانی فرزند وی واگذار شده اما همچنان می‌توان مسعود را مهمترین رکن اقلیم کردستان به شمار آورد.
از دید برخی مقامات عراقی همین اعتبار و نقش آفرینی است که باعث شده عادل عبدالمهدی برای تشکیل کابینه خود برخی امتیازات سیاسی را به اربیل بدهد.
پرونده‌های مفتوح بین اربیل و بغداد
هر چند این سفرها گام مثبتی در جهت کاستن از اختلافات است اما باید گفت برخی پرونده‌ها، مسائلی ریشه دار هستند که با یک یا چند سفر قابل حل نبوده و نیازمند اقدامات ریشه‌ای هستند.
تعدادی از مهمترین پرونده‌ها به این شرح است:
بودجه عراق و سهم اقلیم از آن
در دوره‌های گذشته سهم اقلیم کردستان از بودجه معادل 17 درصد بود که در اواخر دوره حیدرالعبادی به کمتر از 13 درصد رسیده و تنش‌های زیادی بین دو طرف بوجود آورد. در سال گذشته بودجه مصوب اقلیم حدود 13 درصد بود به علاوه اینکه عبدالمهدی مبلغ 6 میلیارد دلار برای پرداخت حقوق پیشمرگه و کارکنان اقلیم در نظر گرفته و پرداخت کرد.
قرار بود در ازای این مبالغ، اقلیم نیز روزانه 250 هزار بشکه نفت به بغداد تحویل دهد اما این اتفاق رخ نداد و اربیل با امتناع از این اقدام خواستار امتیازات دیگری نیز بود.
مقامات اقلیم در تازه‌ترین خواسته خود از بغداد می‌خواهند که بدهی‌های اربیل به شرکت‌های نفتی خارجی طی چند سال گذشته را پرداخت کند تا باب مذاکره بین طرفین گشوده شود، این رقم بالغ بر 24 میلیارد دلار براورد شده است!
مسئله نفت
صادرات خودسرانه نفت اقلیم به خارج نیز یکی از موارد اختلافی طرفین است. در حالیکه طی بیش از یک دهه گذشته اربیل به طور خودسرانه و بدون اجازه دولت مرکزی اقدام به فروش نفت خود به صورت قاچاقی به خارج از مرزها کرده و این رقم در حال حاضر به حدود 700 هزار بشکه می‌رسد، اربیل حاضر نیست به قانون تمکین کرده و ضمن روشن کردن وضعیت صادرات خود به خارج از مرزهای ترکیه، سهم نفتی بغداد را پرداخت کند.
کرکوک
دو سال پیش بود که ارتش و نیروهای امنیتی عراق با عملیاتی نظامی نیروهای پیشمرگه را از کرکوک بیرون رانده و اقدام ماجراجویانه مسعود بارزانی در جدایی اقلیم کردستان از عراق را نافرجام گذاشتند.
بارزانی همواره خواستار عمل به ماده 140 قانون اساسی عراق مبنی بر برگزاری رفراندوم در کرکوک برای روشن شدن وضعیت آن بود اما مالکی و عبادی(نخست وزیران وقت) به دلیل وضعیت سیاسی و امنیتی این کشور آن را به تعویق انداختند.
در ماجرای حمله داعش، مسعود بارزانی خود دست به اقدام زده و با سو استفاده از اوضاع بحرانی عراق نیروهای خود را وارد کرکوک کرده و اعلام داشت که امروز ماده 140 محقق شد. این رویا اما دیری نپایید و نیروهای نظامی عراق آن را بر باد دادند.
در سفرهای اخیر مقامات عراقی به اربیل روشن شده که وی خواستار حاکمیت دوباره بر کرکوک است اما با این تفاوت که اینبار ارتش عراق و حتی نیروهای اتحادیه میهنی در این منطقه حضور نداشته باشند و تنها پیشمرگه‌های وابسته به اربیل بر آن مستولی شوند.
بارزانی در ماجرای تسلط ارتش بر کرکوک همواره نیروهای اتحادیه میهنی را متهم به خیانت کرده و ادعا می‌کرد که اگر آنها مواضع خود را خالی نمی‌کردند ارتش بر این منطقه مسلط نمی‌شد. امروز تصمیم گرفته که خود مستقر شود هر چند از سوی مقامات بغداد پاسخی روشن دریافت نکرده است.
اردیبهشت ماه سال آینده نیز شاهد انتخابات استانی کرکوک هستیم که بارزانی تلاش دارد تا آن زمان هم بر اوضاع نظامی و هم اوضاع سیاسی این منطقه مسلط شود. هر چند کرکوک به طور سنتی حوزه نفوذ اتحادیه میهنی بوده و اربیل در صدد آن است که در این انتخابات به صورت مشترک با سلیمانیه لیست خود را ارائه دهد تا بتواند کرسی‌های بیشتری را بدست آورد.
مخالفان روند کنونی روابط اربیل و بغداد
در حال حاضر برخی گروهها و جریانات سیاسی عراق خواستار مقاومت دولت مرکزی در قبال خواسته‌های نامحدود بارزانی هستند.
در حال حاضر وزیر اقتصاد عراق از حزب دموکرات بوده، وزیر دادگستری آن با موافقت مسعود بارزانی بوده، نفت اقلیم بدون مشکلی صادر می‌شود و از سال گذشته نیز مبلغ 6 میلیارد دلار به اقلیم بابت حقوق پیشمرگه و کارکنان آن، خارج از چارچوب بودجه پرداخت می‌شود. بر اساس قانون تصویب شده در پارلمان، در سفر هیئت‌های عراقی به خارج از کشور یک نماینده از اقلیم حضور دارد و این در حالیست که در مذاکرات خارجی اربیل هیچ نماینده‌ای از بغداد حضور ندارد.
با وجود همه امتیازات داده شده اما مسعود بارزانی همچنان خواسته‌های دیگری دارد که از جمله آنها افزایش بودجه، پرداخت بدهی خارجی و نیز بدست گرفتن کرکوک است و باید دید که آیا بغداد حاضر است امتیازات بیشتری به اربیل بدهد یا این اختلافات همانند گذشته ادامه خواهد یافت.
