سیدجلال ساداتیان در این باره به افکارنیوز گفت : از زمانی که دولت سیزدهم در روزهای ابتدایی کارش طرح‌های خود را در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای آمریکایی‌ها مطرح می‌کرد آمریکا تاکید داشت که علاوه بر مسئله برجام ، مسئله موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران نیز باید مورد بحث قرار بگیرد و وارد مذاکرات شود.
ساداتیان ادامه داد: متقابلا ایران نیز در راستای خواسته‌های حداکثری خود حرکت و مشخص کرد که کل تحریم‌ها باید برداشته شود. ایران تاکید دارد که فرصت راستی‌آزمایی داشته باشد و اطمینان حاصل شود که تحریم‌ها از سوی آمریکا برداشته شده است و آمریکایی‌ها خسارت دورانی که از برجام خارج شدند را بدهند. همچنین ضمانت لازم را بدهند که مجدداً از این توافق خارج نمی شوند، نه خودشان و نه دولت بعدی که قرار است سر کار بیاید.
این کارشناس بیان کرد: این خواسته‌های حداکثری بر قالب ۲ یادداشت بود که تحت عنوان دور هفتم مذاکرات که از ۸ آذر آغاز شد، به غربی‌ها ارائه و از طرف ایران روی میز گذاشته شد. در مقابل غربی‌ها گفتند که باید به پایتخت هایشان برگردند و مشورت کنند. زمانی که ۱۸ آذر به مذاکرات برگشتند که به دور هشتم مذاکرات تعبیر می‌شود در ابتدا دعوایی بر سر مسائل مطروحه صورت گرفت. آن زمان به نظر می‌آمد که طرفین در حال خداحافظی هستند تا به کشورهای خودشان بازگردند. اما گویا اولیانوف، نماینده روسیه میانجی‌گری کرد و اجازه نداد این مذاکرات بریده شود.
ساداتیان گفت: مبنا این بود که ایران از یادداشت خود عبور کند و پایه‌ی صحبت‌ها، شش دور مذاکرات آقای عراقچی در دولت دوازدهم باشد که ظاهراً تغییراتی در آن ایجاد شد و همان مبنا قرار گرفت تا مذاکرات را ادامه بدهند. زمانی که مذاکرات را ادامه دادند دیدند موارد اختلافی که در دولت دوازدهم وجود داشت حالا تحت عنوان پرانتزهای جدید زمان بر شده است. غربی‌ها و در راس آنها آمریکا به عنوان طرف اصلی مذاکرات بیان کردند که ایران در حال وقت کشی است و ما انقدر وقت نداریم.
سفیر سابق ایران در انگلیس اظهارکرد: غربی‌ها حرفشان این بود که ایران دارد و وقت می خرند تا از سانتریفیوژهای پیشرفته استفاده کند. زیرا طبق آنچه که منتشر شده ایران از سانتریفیوژهای نسل ۱۲ نیز استفاده می کند. دوم اینکه میزان ذخیره سازی ۲۰ درصدی و ۶۰ درصدی اورانیوم که بسیار بیشتر از تعهد برجامی ایران در برجام است و ذخایر آن بسیار افزایش پیدا کرده است.
*غرب نگران گریز هسته‌ای ایران است
او ادامه داد: سومین نکته غربی‌ها نیز این بود که ایران اجازه نصب دوربین ها را نمیدهد و پنهانی کارهایی را در سایت‌های هسته‌ای خود انجام می‌دهد. این‌ها دلایلی دال بر این است که ایران در حال نزدیک شدن به گریز هسته‌ای است. گریز هسته‌ای به این معنا است که ایران در حال نزدیک شدن به ساخت بمب هسته‌ای است و غربی‌ها در ادامه تاکید کردند اگر این روند ادامه پیدا کند ما نمی‌توانیم به مذاکرات ادامه دهیم و گفتند اگر طرح نخست ما یعنی مذاکرات به نتیجه نرسد برنامه دوم را اجرایی خواهیم کرد.
ساداتیان می‌گوید: هرچند طرف غربی برنامه دوم خود را مطرح نکرده است. اما پیش‌بینی‌ها این است که درصورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، آمریکایی‌ها به کمک اروپایی‌ها مکانیزم ماشه را فعال کنند که در زمان ترامپ اجرایی نشد. چرا که ترامپ تنها ماند و نتوانست از این مکانیزم استفاده کند، زیرا اروپایی‌ها با او همراهی نکردند. اما این بار اروپا و آمریکا به یکدیگر نزدیک‌تر شده‌اند و اگر ایران برای به نتیجه رسیدن مذاکرات همکاری نکند این مکانیزم توسط غرب فعال می‌شود.
کارشناس مسائل بین‌الملل عنوان کرد: این یعنی ماده ۴۱ منشور سازمان ملل، شش قطعنامه قبلی علیه ایران بازمی‌گردد. یعنی تحریم‌هایی که اکنون طرف آمریکایی و اروپایی و سازمان ملل علیه ایران اعمال کردند بازخواهد‌گشت. هرچند بیشتر تحریم‌ها از جانب آمریکا صورت گرفته و سایر کشورها تحت فشار آمریکا با ایران همکاری نمی‌کنند اما اگر طرح دوم یا برنامه دوم غربی‌ها اجرایی شود تمام کشورها تعهد اجرایی دارند که در تحریم اقتصادی علیه ایران مشارکت داشته باشند.
*اقدامات لازم برای اثبات حسن نیت ایران و آمریکا که در وین مطرح شده، چیست؟
ساداتیان گفت: این وضعیت باعث شد زمانی که تیم مذاکره کننده هسته‌ای به ایران بازگشت و مجدد به وین رفت کمی انعطاف بیشتری از خود نشان دهد تا بتواند به توافق کوتاه‌مدتی برسد. در مقابل آمریکایی‌ها مطرح کردند که برای حسن نیت طرفین برخی اقدامات را انجام دهند. به طور مثال آمریکا بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران را آزاد کند، مانند منابع فعلی ایران در ژاپن و کره جنوبی قرار است ازطریق یک یا دو بانک خاص آزاد شود که بر اساس شایعاتی که مطرح شده بود، قرار بود چهارم اسفند سه میلیارد دلار از منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی با هواپیمای ماهان به ایران برسد.
سفیر سابق ایران در انگلستان افزود: این‌ها پیشنهادی بود که آمریکایی ها مطرح کرده بودند و در مقابل می‌خواستند ایران چند کار را انجام دهد. نخست اینکه دوتابعیتی‌هایی که در ایران زندانی هستند آزاد شوند. دوم اینکه تولید اورانیوم ۶۰ درصدی را متوقف کند. با این وضعیت به صورت کوتاه مدت توافقی بین طرفین صورت می‌گیرد. حال نیز به نظر می‌رسد با توجه به اظهارات وزیر امور خارجه کشورمان و نماینده روسیه و حتی اروپایی‌ها این خوش بینی افزایش پیدا کرده است.
وی خاطرنشان کرد: زیرا هر کدام از طرفین به نوعی و با عباراتی مطرح کردند که ممکن است به زودی توافقات بین طرفین حاصل شود. هرچند ما هنوز آثار و نتایج این توافق را نمی‌بینیم اما کل ماجرا بنا بر این است که مذاکرات ادامه پیدا کند و مواردی که در پرانتز وجود دارد مورد گفتگو قرار گیرد. ازآنجا که ما اطلاعات دقیقی نداریم می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که موارد در پرانتز می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
ساداتیان تصریح کرد: به طور مثال ممکن است سانتریفیوژهای نسل جدید مورد توجه غربی‌ها باشد و درخواست داشته باشند که مورد استفاده قرار نگیرند و ایران بگوید من این‌ها را در انبار نگهداری می‌کنم و نابودشان نمی‌کنم. غربی‌ها نیز بگویند که باید به خارج از ایران منتقل شود. دومین احتمال این است که ذخیره سازی اورانیوم ۲۰ و ۶۰ درصدی باید به صورت کامل به خارج از ایران انتقال پیدا کند.
*هدف غرب وقفه انداختن بین گریز هسته‌ای ایران است
او بیان کرد: این احتمالات برای آن است که غرب در تلاش است تا جای ممکن گریز هسته‌ای را برای ایران کاهش دهد. تصور غربی‌ها به واسطه تلقین اسرائیلی‌ها این است که اکنون ایران در شرایطی قرار گرفته تا گریز هسته‌ای آنها یک ماه است. یعنی اگر اراده کند که بمب اتم بسازد می‌تواند طی مدت یک ماه این کار را انجام دهد.
ساداتیان اشاره کرد: در نتیجه غربی‌ها به دنبال این هستند که این گریز را طولانی کنند و ایران یکسال تا ریز هسته‌ای فاصله داشته باشد. برای اینکه به آن نقطه برسد باید تمام امکانات از دسترس ایران خارج شود هر آنچه که تولید شده و هم سانتریفیوژهای که وسیله این تولید هستند. امثال این اختلافات همچنان باقی است. در مقابل ایران مطرح می‌کند که من این کار را کردم با شما نیز توافق کردم و امریکا نیز وارد برجام شد، از کجا معلوم که اگر به کوچک‌ترین اختلافی برخورد نکنیم، مجدداً از برجام خارج نشوند و یا از مکانیزم ماشه استفاده نکنند و مجددا ما را در فشار بگذارند؟ در این نقطه غرب باید ضمانت های لازم را بدهد.
این کارشناس درانتها عنوات می‌کند که آمریکایی‌ها می‌گویند ما اگر بخواهیم این ضمانت ما را بدهیم باید از کنگره مصوبه بگیریم این در حالی است که ما اکثریت را در کنگره نداریم. اکثریت دموکرات‌ها در آنجا بسیار شکننده است و شاید فقط با یک رای اکثریت را داشته باشیم. هر چند که آنها نیز برای اینکار مقاومت‌هایی دارند و یکی از موارد اختلافی که در مذاکرات وجود دارد همین مسئله است.
