مهدی آقاجعفری مدیرکل آفریقای وزارت امور خارجه کشورمان در پایان سفر محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان به سه کشور آفریقای جنوبی، اوگاندا و نیجر در جمع خبرنگاران و در تشریح جایگاه آفریقا در سیاست خارجی ایران، عنوان کرد: آفریقا قاره‌ای با 1.2 میلیارد نفر جمعیت و بازاری بزرگ با رشد اقتصادی 5 درصدی است. باید تلاش کنیم سهم خود را از بازار آفریقا به دست آوریم. اگر در چارچوب سیاست مقاومتی،به دنبال رونق اقتصادی و افزایش تولید و اشتغال هستیم در حوزه خارجی، قاره آفریقا مستعد‌ترین منطقه‌ای است که می‌تواند در این زمینه جهش ایجاد کند.
آقاجعفری آفریقا را بازار بسیار گسترده با حجم بیش از یک هزار میلیارد دلار خواند و افزود: ما سهم بسیار ناچیزی از آن را در اختیار داریم که میزان آن به یک میلیارد دلار نیز نمی‌رسد.
وی افزود: در عین حال و اگر چه همه قدرت‌های بزرگ و رقبای ما مدت‌هاست در این عرصه حضور گسترده و قوی دارند، ولی همچنان در برخی حوزه‌ها بکر و دارای ظرفیت‌های گسترده است.
مدیرکل آفریقای وزارت خارجه با ابراز تاسف از غفلت‌هایی که طی چند دهه گذشته نسبت به روابط اقتصادی قوی با آفریقا شده، افزود: کار جدی با آفریقا نیاز به یک عزم ملی و ورود جدی همه نهادها و سازمان‌های ذیربط کشور در این روند دارد.
وی با تاکید بر اینکه حضور اقتصادی ما در آفریقا یک معادله برد - برد است، گفت: ما می‌توانیم با توجه به توانمندی‌ها و پیشرفت‌های بسیار عظیم علمی، صنعتی و فناوری در سال‌های اخیر و پیشینه مثبت کشورمان در حمایت از استقلال طلبی و مبارزات آزادیخواهانه مردم آفریقا یک شریک قابل اعتماد برای کشورهای این قاره باشیم و از سوی دیگر با استفاده از ظرفیت‌های آفریقا در جهت رونق اقتصادی و توسعه کشورمان به خوبی استفاده کنیم.
*نزدیکترین متحدان سنتی غربی آمریکا نیز نمی‌توانند در کنار ترامپ بایستند
مدیرکل آفریقای وزارت خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص واکنش آمریکایی‌ها به سفرهای وزیر خارجه کشورمان به مناطق مختلف جهان و اینکه آنها هم پس از این سفرها به سرعت خود را به این مناطق می‌رسانند، گفت: اولاً آمریکا در هیچ زمانی اینگونه در جامعه جهانی منزوی نبوده است. نزدیکترین متحدان سنتی غربی آمریکا نیز نمی‌توانند در کنار ترامپ بایستند. ثانیاً ما بدون توجه به این مسائل و براساس منافع و مصالح مشترکی که با کشورهای جهان داریم روابط و همکاری‌های خود را با این کشورها تعریف و تنظیم می‌کنیم.
وی افزود: رابطه ما با آفریقا رابطه جدیدی نیست، با اکثر این کشورها سابقه روابط بیش از ٣٠ و ٤٠ ساله داریم.
مهدی آقاجعفری در عین حال افزود: تقویت پیوندهای اقتصادی با کشورها به خصوص کشورهای آفریقایی می‌تواند میزان تاثیرگذاری دیگران در روابط ما را کاهش می‌دهد.
وی افزود: رابطه اقتصادی قوی رابطه سیاسی پایداری را ایجاد و به سایر ابعاد روابط نیز کمک می‌کند و این موضوع به صورت جدی در دستورکار روابط با کشورهای آفریقایی قرار داشته و طی دو سال اخیر و پس از لغو تحریم‌ها در این زمینه پیشرفت‌های بسیار خوبی با اغلب کشورهای آفریقایی حاصل شده و با برخی کشورها نیز حجم روابط ما طی یک سال گذشته صد در صد افزایش یافته و حتی به میزان بیش از دوره قبل از تحریم‌ها نیز رسیده است.
* دستاوردهای سفر و توافقات حاصله
آقاجعفری در این گفت‌وگو درباره سفر هفته گذشته وزیر خارجه به سه کشور آفریقای جنوبی، اوگاندا و نیجر عنوان کرد: سفر آقای ظریف سومین سفر ایشان به آفریقا در ٤ سال گذشته بود. اولین سفر در بهمن ٩٣ به ٤ کشور شرق آفریقا انجام و دومین سفر خرداد ٩٥ به ٤ کشور غرب آفریقا انجام شد.
وی افزود: این سفر به سه کشور آفریقای جنوبی، اوگاندا و نیجر در سه منطقه جنوب، شرق و غرب آفریقا انجام شد و امیدواریم با توجه به نتایج خوب این سفر بتوانیم سفرهای دیگری را در مناطق دیگر آفریقا نیز برنامه ریزی کرده و این روند را ادامه دهیم.
آقاجعفری با ذکر این نکته که آفریقا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همواره از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخوردار بوده است، خاطرنشان کرد: در عین حال این سفر دارای یکسری ویژگی‌های خاص و شرایطی ویژه است که آن را نسبت به دو سفر قبلی متمایز کرده است. اولا در سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال قرار داریم که تکلیف و ماموریت‌هایی در این چارچوب برای وزارت خارجه تعریف شده که محورهای اصلی آن در دو حوزه افزایش صادرات کالاها و صدور خدمات فنی مهندسی است. نکته دوم اینکه آقای روحانی رئیس جمهور کشورمان در برنامه دولت دوازدهم توسعه روابط اقتصادی با کشورهای جهان را بعنوان اولویت اول در سیاست خارجی دولت عنوان کرده‌اند و نکته سوم اینکه وزیر خارجه دیپلماسی اقتصادی را به عنوان یکی از دو ابراولویت برنامه‌های خودشان در دولت جدید اعلام کرده‌اند.
این دیپلمات ارشد کشورمان خاطرنشان کرد: با توجه به این سه ویژگی و با مطالعه و همکاری دو بخش سیاسی و اقتصادی وزارت خارجه و با همکاری سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی یک هیات اقتصادی بسیار قوی شامل مجموعه‌ای از شرکت‌های بزرگ دولتی و بخش خصوصی در یک طیف گسترده از توانمندی‌های کشورمان در حوزه‌های مختلف از فناوری‌های نو، جهاد دانشگاهی، بنیاد مستضعفان و نفت و گاز و پتروشیمی و خودرو سازی تا صنایع غذایی و لوازم منزل متناسب با ظرفیت‌های کشورهای هدف تنظیم و در این سفر وزیر خارجه را همراهی کردند.
وی ادامه داد: برای این مجموعه در هر سه کشور مجمع تجاری با حضور تجار و فعالان اقتصادی این کشورها برگزار شد و با توجه به توافقات انجام شده و رضایتمندی هیأت اقتصادی به نظر می‌رسد که در این زمینه تا حد زیادی به اهداف این سفر دست یافتیم.
* عدم شناخت دو طرف از جمله موانع بر سر راه توسعه روابط ایران و آفریقا
مدیرکل و دبیر ستاد آفریقای وزارت خارجه در ادامه این گفت‌وگو یکی از موانعی که بر سر راه توسعه روابط ایران و آفریقا قرار دارد را عدم شناخت دو طرف نسبت به یکدیگر برشمرد و افزود: برگزاری نشست‌های تجاری اینگونه اگرچه کوتاه و یک روزه است، می‌تواند موجب شناخت دو طرف از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های یکدیگر و ایجاد ارتباط مستقیم و بدون واسطه تجار و فعالان اقتصادی با طرف‌های ذیربط شود که نفس این موضوع گام بسیار مهمی است به خصوص آنکه برخی از این شرکت‌های بزرگ به ویژه در حوزه فناوری‌های نو و شرکت‌های دانش بنیان برای اولین بار در این قاره بزرگ حضور داشتند و بسیار نیز مورد توجه طرف‌های آفریقایی قرار گرفتند.
به باور این دیپلمات ارشد کشورمان در هر حوزه‌ای چنانچه این نشست‌ها منجر به قرارداد و توافقاتی نیز بشود، موفقیت آن دوچندان خواهد بود.
*برگزاری سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی با آفریقای جنوبی/ راه‌اندازی مرکز درمانی ایران و اوگاندا
وی در تشریح برنامه‌های انجام شده در این سفر به برگزاری سیزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی در پرتوریا اشاره کرد که در آن زمینه‌های مختلف همکاری بررسی شد.
آقاجعفری با اشاره به راه‌اندازی مرکز درمانی ایران و اوگاندا در کامپالا در طی این سفر عنوان کرد: در اوگاندا یک مرکز درمانی که با مشارکت بخش خصوصی کشورمان راه اندازی شده با حضور رئیس جمهور و تعدادی از وزرای دولت اوگاندا منجمله وزرای خارجه، کشور، بهداشت، محیط زیست و نیز وزیر خارجه کشورمان افتتاح شد.
وی افزود: زمین این مرکز را دولت اوگاندا اختصاص داده و مرکز فوق از محل کمک‌های توسعه‌ای و با مشارکت بخش خصوصی ایران احداث، تجهیز و راه‌اندازی شده است. از مصالح ساختمانی تا کار احداث ساختمان و نیز کلیه تجهیزات بیمارستانی و پزشکی و همچنین داروهای این مرکز ایرانی و تولید جمهوری اسلامی ایران است. بخش خصوصی علاوه بر تجهیز مرکز درمانی فوق، مدیریت این مرکز را برعهده گرفته است، ضمن آنکه تعدادی از پزشکان ایرانی نیز در اینجا مشغول به کار شده‌اند.
آقاجعفری ادامه داد: در واقع یک کار چند وجهی فرهنگی، بهداشتی، اقتصادی و با تاثیرگذاری سیاسی انجام شده است. در مجموع در این پروژه حدود چهار میلیون دلار اعم از صادرات مصالح ساختمانی، صدور خدمات فنی و مهندسی و صادرات تجهیزات پزشکی و دارو از کشورمان به اوگاندا انجام شده که بخش اعظم آن از محل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و با توجه به اینکه دایر کردن این مرکز درمانی کمک به توسعه اوگاندا نیز محسوب می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در واقع یک الگوی همکاری برد - برد در آفریقا محسوب می‌شود و می‌تواند الگوی مناسبی برای تعمیم آن به سایر کشورهای آفریقایی و در نتیجه گسترش حضور بخش خصوصی و به طور کلی جامعه ایرانی در آفریقا و تبلیغ و معرفی کالاها و تجهیزات پزشکی، بیمارستانی و دارویی کشورمان در این قاره باشد.
* رایزنی‌های سیاسی
به گزارش فارس، آقاجعفری با اشاره به دیدارهای انجام شده در این سفر عنوان کرد: در هر سه کشور با روسای جمهور و وزرای خارجه ملاقات‌های بسیار خوب و مفیدی انجام شد. در نیجر علاوه بر آن با نخست‌وزیر نیز دیدار شد و در همه این دیدارها موضوعات مختلف دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد گفت‌وگو قرار گرفت. در اغلب موضوعات و مواضع یا اشتراک نظر داشتیم یا نظراتمان بسیار نزدیک بود. به خصوص در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط گری که از تهدیدات اساسی دنیای امروز است و هیچ حد و مرزی نیز نمی‌شناسد، به ویژه با توجه به تهدیداتی که در این زمینه متوجه کشورهای آفریقایی است، با عنایت به تجارب ارزشمند کشورمان، گفت‌وگوهای بسیار مثبتی در خصوص چگونگی همکاری در این حوزه منجمله در بخش‌های مختلف آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و نیز امنیتی با هر سه کشور انجام شد.
ظریف در دیدار با رئیس جمهور نیجر
ظریف و نخست‌وزیر نیجر
ظریف و رئیس جمهور اوگاندا
ظریف و جاکوب زوما رئیس جمهور آفریقای جنوبی
مدیرکل آفریقای وزارت خارجه استمرار و تقویت همکاری‌ها با هر سه کشور در مجامع و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را از جمله محورهای گفت‌وگوی وزیر امور خارجه کشورمان با مقامات این سه کشور عنوان کرد و افزود:در بحث دوجانبه هم گفت‌وگوهای بسیار خوبی در همه زمینه‌ها از جمله روابط و همکاری‌های اقتصادی انجام شد.
* حمایت از پایبندی ایران به برجام
وی با بیان اینکه این سفر به لحاظ زمانی در شرایط مناسبی انجام شد، گفت: ما در مذاکرات آقای ظریف با مقامات هر سه کشور، به خوبی شاهد ارتقای جایگاه بین‌المللی ایران و خرسندی از این قضیه و نیز احترام شایان توجه این کشورها به این جایگاه بودیم. در ملاقات‌هایی که صورت گرفت بدون استثنا تلاش‌ها و نقش مثبت ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی را مورد تقدیر قرار دادند و از وفای به عهد و اجرای تعهدات ایران در برجام حمایت و قدردانی کردند و بر ضرورت اجرای تعهدات همه طرف‌ها تاکید داشتند.
* سازوکار در نظر گرفته شده در وزارت خارجه و سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی برای پیگیری اجرای توافقات
آقاجعفری در ارزیابی این سفر آن را سفری بسیار مثبت خواند که توافقات خوبی نیز همزمان با آن انجام گرفت و یادآور شد: آنچه مهمتر از توافقات این سفر و نیز سفرهای قبلی است، پیگیری اجرای توافقات است که منجر به پیشرفت و گسترش عملی مناسبات و همکاری‌ها می‌شود. ساز و کاری را در وزارت خارجه با همکاری سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی در این خصوص تعریف کردیم که به صورت مستمر و پیوسته اجرای این توافقات به خصوص با هیأت اقتصادی همراه وزیر را رصد کرده و پیگیری کنیم.
* سفر روحانی به چند کشور آفریقایی تا قبل از پایان سالجاری
وی درباره سفر رئیس جمهور به آفریقا عنوان کرد که سفر رئیس جمهور به چند کشور آفریقایی در دستور کار روابط با این قاره قرار دارد. این سفر قرار بود اسفند ماه سال گذشته به آفریقا انجام شود که به امسال موکول شده و امیدواریم در فرصت مناسبی قبل از پایان سال انجام شود.
آقاجعفری در ادامه گفت: برگزاری کمیسیون مشترک با کشورهایی که می‌تواند مقصد احتمالی سفر رئیس جمهور باشد پیش بینی شده و این نشست‌ها در واقع به نوعی تمهید سفر رئیس جمهور نیز محسوب می‌شود و برنامه ریزی آن انجام شده است.
* استقبال از همکاری و حضور در بریکس
وی درباره بحث عضویت ایران در بریکس نیز عنوان کرد: بریکس مشتمل بر 5 قدرت نوظهور اقتصادی جهان است. در گفت‌وگوهای انجام شده در سفر سال گذشته رئیس جمهور آفریقای جنوبی به تهران این موضوع از سوی رئیس جمهور آفریقای جنوبی مطرح شد و ما نیز از همکاری و حضور در بریکس استقبال کردیم. پیوستن به این مجموعه نیازمند رایزنی‌های بیشتر با سایر اعضا و روندی است که می‌بایست طی شود، هنوز ابتدای راه هستیم و باید در این زمینه تلاش و پیگیری شود.
آقاجعفری خاطرنشان کرد: در این زمینه با سایر کشورهای دوست در بریکس نیز در حال رایزنی و همفکری هستیم.
*سیاست ثابتی نسبت به توسعه روابط با آفریقا داریم
مدیرکل آفریقای وزارت خارجه در خصوص برخی تحلیل‌های مطرح شده در خصوص سفر ظریف به این سه کشور و تلاش برای افزایش مراودات با آفریقا به خاطر اینکه اگر برجام به هم بخورد جایگزینی داشته باشیم، عنوان کرد: ما سیاست ثابتی نسبت به توسعه روابط با آفریقا داریم و این سیاست در چهار دهه گذشته ثابت بوده و تابع شرایط نبوده است. ضمن اینکه این سومین سفر دوره‌ای آقای ظریف است و موضوع جدیدی نیست. توسعه روابط با آفریقا یک اولویت اساسی در سیاست خارجی ما است.
* توافق برای برگزاری نشست‌های منظم و دوره‌ای کنسولی با آفریقای جنوبی
وی درباره تسهیل صدور روادید از جمله با آفریقای جنوبی برای ارتقای روابط که عنصر مهمی در مراودات تجاری و اقتصادی با آفریقای جنوبی است نیز گفت: این موضوع و سایر موضوعات کنسولی در نشست کمیسیون مشترک با حضور نماینده بخش کنسولی وزارت خارجه با مسئولان آفریقای جنوبی مورد بررسی قرار گرفت و گفت‌وگوهای ثمربخشی انجام شد. دو طرف توافق کردند نشست‌های منظم و دوره‌ای کنسولی داشته باشند. موضوع تسهیلات روادید یکی از موضوعات اصلی گفت‌وگوهای کنسولی بود و توافقات خوبی نیز در این زمینه به عمل آمد.
آقاجعفری ادامه داد: علاوه بر موضوع روادید که از ملزومات گسترش روابط اقتصادی دو کشور است، موضوع حمل و نقل نیز با خصور مدیرعامل سازمان کشتیرانی در دستورکار کمیسیون مشترک بود، همچنین ایجاد خط مستقیم هوایی بین دو کشور نیز از جمله موضوعات نشست کمیسیون مشترک بود که پیشرفت‌های خوبی در همه زمینه‌ها حاصل شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان یادآور شد: برای رسیدن به میزان حجم دومیلیارد دلاری مبادلات تجاری و اقتصادی با آفریقای جنوبی که در سفر سال قبل رئیس جمهور این کشور به تهران مورد توافق روسای جمهور دو کشور قرار گرفت، باید سرعت بیشتری به اجرایی کردن توافقات به خصوص در حوزه‌های کلیدی مانند همکاری‌های بانکی و حمل و نقل بدهیم و در این خصوص با طرف آفریقای جنوبی اتفاق نظر داریم.
* برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک با تعدادی از کشورها در غرب و شرق آفریقا طی سه ماه آینده
آقاجعفری در پایان این گفت‌وگو در مورد برنامه‌های آینده با کشورهای حوزه آفریقا نیز گفت: برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک با تعدادی از کشورها در غرب و شرق آفریقا طی سه ماه آینده برنامه‌ریزی شده و به موقع انجام خواهد شد.
