مقام معظم رهبری که هر سال چندین بار پذیرای دانشجویان و اقشار مختلف دانشگاهی هستند همواره برای ایجاد نشاط سیاسی در دانشگاهها و پرهیز از سیاسی‌کاری توصیه‌های مهمی را به دانشجویان، اعضای اتحادیه‌ها و تشکلهای دانشجویی و البته مسئولان آموزش عالی گوشزد میکنند.
رهبر معظم انقلاب همواره به دانشجویان، اساتید و مسئولان آموزشی توصیه کرده‌اند تا مراقب سیاست زدگی در دانشگاه باشند و برای ایجاد نشاط سیاسی در دانشگاه تلاش کنند. معظم‌له از سیاست زدگی و سیاست بازی به عنوان یکی از آفت های مهم یاد کرده‌اند و دانشگاهیان را به دوری از چنین فضایی تشویق کرده اند.
بر همین اساس و به مناسبت فرارسیدن روز دانشجو به بازخوانی سخنان رهبر معظم انقلاب درباره فضای سیاسی دانشگاهها پرداخته‌ایم که در ادامه آمده است:
* برخی فکر میکنند فعّالیت سیاسی، یعنی سیاسی کاری!
رهبر معظم انقلاب در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۷۷ در دانشگاه تهران تاکید کردند: «دانشجویان بایستی سیاسی شوند؛ و بعد هم علیه کسانی که دانشگاه را از سیاست دور کردند، تعبیر تندی کردم. یک سال بعد از آن، یا همان وقتها، در یک اجتماع دانشجویی گفتم که اشتباه نکنید؛ من که می گویم فعّالیت سیاسی، معنایش این نیست که فعالیت سیاسی حتماً باید علیه دولت، علیه مسئولان و علیه نظام باشد. بعضی از بدخواهان، فعالیت سیاسی را این‌گونه تعبیر می کنند. فکر می کنند فعّالیت سیاسی، یعنی سیاسی کاری! این، یک نوع سیاسی کاری و یک نوع تقلّب است که آدم تصوّر کند فعّالیت سیاسی در دانشگاه، فقط با بدگفتن و با فحّاشی کردن و با اهانت کردن به این و آن حاصل می شود؛ نه.
فعّالیت سیاسی، برای پیدا شدن قدرت تحلیل در دانشجو است. این دانشجو اگر قدرت تحلیل سیاسی نداشته باشد، فریب می خورد و فریب خوردن دانشجو، درد بزرگی است که تحمّلش خیلی سخت است. بالاخره اگر دانشجویان بخواهند قدرت تحلیل پیدا کنند، باید فعّالیت سیاسی بکنند؛ باید سیاست را بخوانند، بنویسند، بگویند، مذاکره و مباحثه کنند. تا این کار نشود، دانشجویان توانایی پیدا نمی کنند. عقیده من، هنوز هم همین است.»
* جریانات مزاحم و معارض علم و آگاهی در دانشگاه خیلی از دانشجویان سیاست زده کرده‌اند
رهبر معظم انقلاب ۷ آذر ۱۳۸۱ هم در دیدار با دانشجویان تصریح کردند: «دفاع از این نظام، وظیفه همه است؛ مخصوص کسی که عضو نظام هست و جزو تشکیلات دولتی یا غیره هست یا نیست، نمی باشد؛ همه باید دفاع کنیم. اگر کسی بر خلاف این عمل کرد، لازم نیست که کسی سند بیاورد که این مثلاً وابسته فلان دستگاه و سیستم جاسوسی دنیاست؛ لازم هم نیست رسماً وابسته باشد؛ اما همان حرف را می زند و همان کار را می کند. اگر پولی هم از آنها نمی گیرد، در واقع نوکر بی جیره و مواجب آنهاست. امروز «سیا»ی امریکا و «موسادِ» اسرائیل مهمترین هدفشان این است که منفذی در داخل نظام اسلامی ایجاد کنند تا بتوانند ضربه‌ای بزنند و از این استحکام و اقتداری که امروز این نظام در دنیا به عنوان سنگر دارد، بکاهند.
حالا یک نفر در داخل، همین را ولو با مشتِ گره کرده، ولو از سنگرِ دانشگاه، ولو از پشتِ یک تریبون رسمی فریاد کند؛ اینکه هنر نیست، اینکه افتخار ندارد. همراهی با قلدرترین قلدرهای عالم و ضد عدالت‌ترین دولت ها و مراکز قدرت چه افتخاری دارد؟! آن روزی که ما با نظام طاغوت می جنگیدیم، هر حرکت یک مبارز، افتخارآفرین بود؛ آن مبارزات افتخار داشت. امروز بعضی از قشرها با رژیمهای طاغوتی و وابسته و فاسد در دنیا می جنگند که آن افتخار دارد؛ اما مقابله کردن با نظامی که سرپا در مقابل مراکز قدرت استکبار ایستاده، افتخار برای کسی ندارد.
من البته معتقدم این جریانات، تحمیل به دانشگاه است؛ این جریانات مزاحم و معارض علم و آگاهی در دانشگاه هاست. دانشگاهها اینها را پس می زنند، همچنان که کیفیت رفتار اینها و سیاست‌بازیشان به گونه‌ای شده و کار را به جایی رسانده که خیلی از دانشجویان ما را حتی از سیاست زده کرده، به طوری که آنها به کار سیاسی بی علاقه شده‌اند. البته برخی از مسؤولان دانشگاهها هم بی تقصیر نیستند.»
* استاد باید سیاست‌زده نباشد؛ نه اینکه سیاست نفهمد
معظم‌له در دیدار ۱۷ دی ۱۳۸۳ در دیدار جمعی از روسای دانشگاهها هم فرمودند: « استاد باید از جریانات جهان آگاه باشند. استاد ما در محیط کلاس، به‌خاطر اثرگذاری اش باید این چیزها را بداند، استاد باید سیاست‌زده نباشد؛ نه اینکه سیاست نفهمد. فقره قبلی که عرض کردیم، لازمه‌اش دانستن سیاست است؛ اما سیاست دانستن و سیاسی بودن، غیر از سیاست‌زده بودن و سیاسی کار بودن است. سیاسی کاری بد است. باید بفهمند چه‌کار دارند می کنند؛ اما اینکه مرتب همه کارهایشان بر محور یک انگیزه سیاسی باشد، بسیار بد است؛ بخصوص وقتی که انگیزه‌های سیاسی جنبه‌های جناحی و شخصی و حزبی پیدا می کند، که این دیگر بد اندر بد می شود!
البته اینکه ما باید دانشجوها را به سیاست بکشانیم، این «باید» را هم من قبول ندارم؛ اصلاً «باید» ندارد. جوان دانشجو احساساتی دارد، تحرکی دارد، خودش تمایلِ به این معنا دارد؛ لزومی ندارد ما «باید» داشته باشیم؛ منتها جوان دانشجو احساساتش در درجه اول متوجه عدالت‌خواهی است. آنچه بیش از همه چیز دانشجو را به خود متوجه می کند، عدالت‌خواهی است؛ این جهت را در او تقویت و تحکیم کنید.»
* تشکلهای دانشجویی نوع برنامه‌ریزی و کار را به کیفیتی قرار دهند که دانشجو قدرت تحلیل سیاسی پیدا کند
مقام معظم رهبری در 25 مهر 85 هم در دیدار دانشجویان نمونه و نمایندگان تشکلهای مختلف دانشجویی تاکید کردند: «سیاست در دانشگاه ها - که بنده همیشه روی آن تأکید کرده‌ام - به این معناست. ما دو کار سیاسی داریم: سیاست‌زدگی و سیاست‌بازی؛ این یکجور کار است. این را من به هیچ‌وجه تأیید نمی کنم؛ نه در دانشگاه و نه در بیرون دانشگاه؛ بخصوص در دانشگاه. یکی هم سیاستگری است؛ یعنی حقیقتاً فهم و قدرت تحلیل سیاسی پیدا کردن؛ که یکی از وظایف تشکلهای دانشجویی این است. من تأکید می کنم، تشکلهای دانشجویی - که عمده نمایندگان آنها، در اینجا تشریف دارید - نوع برنامه‌ریزی و کار را به کیفیتی قرار دهید که دانشجو قدرت تحلیل سیاسی پیدا کند؛ هر حرفی را به آسانی نپذیرد و هر احتمالی را به‌آسانی در ذهن خودش راه ندهد یا رد نکند؛ این قدرتِ تحلیل سیاسی، خیلی مهم است. ما غالباً چوب این را خورده‌ایم؛ نه ما، بلکه ملتهای دیگر هم بر اثر خطاها و خبطهایی در فهم سیاسی‌شان، گاهی مشکلات بزرگی را از سر گذرانده‌اند. این، یک مسئله مهم است.»
* دانشگاه دور از سیاست از شور و نشاط خالی است
حضرت آیت‌الله خامنهای در سال 88 در دیدار وزیر علوم و اساتید دانشگاه تهران تاکید کردند: «یک مسئله مهم دیگر هم مسئله سیاسی در دانشگاه‌هاست. می دانید من از سابق عقیده‌ام بر این بوده است که در دانشگاه باید روح سیاسی زنده باشد؛ این یک نشاطی به جوان می دهد. ما جوان بانشاط لازم داریم. دانشگاهی که از سیاست دور باشد و بکلی از سیاست برکنار باشد، این دانشگاه خالی از شور و نشاط خواهد بود؛ بعلاوه که محلی خواهد شد برای رشد میکروبهای خطرناک فکری و رفتاری. بنابراین خوب است و باید در دانشگاه سیاست باشد؛ منتها معنای سیاسی شدن دانشگاه یا حضور سیاست در دانشگاه را نباید اشتباه کرد.
معنایش این نیست که دانشگاه بشود یک جائی برای اینکه جریانهای سیاسی، گروههای سیاسی، عناصر سیاسی برای اغراض سیاسی بیایند از این استفاده کنند؛ این نباید باشد؛ این را باید مانع شد. یعنی این دیگر یک چیزی است که باید مدیریت کرد، باید شماها اعمال قدرت کنید؛ نگذارید اینطور بشود. اگر این بشود، دانشجو از دستتان رفته و یک سوءاستفاده‌کنی می‌آید کار خود را دنبال می کند. مثالها و تشبیه‌های زیادی می شود برای این موضوع کرد؛ دیگر آدم نمی خواهد آن را بیشتر توضیح دهد. مثلاً بیایند بچه جوان انسان را وسیله‌ای قرار بدهند برای دزدی از خانه، ما هم بنشینیم همین‌طور تماشا کنیم؛ این که نمی شود، این هم برنامه‌ریزی می خواهد؛ بخصوص در دانشگاه تهران. دانشگاه تهران همچنان که از لحاظ سابقه و قدمت و وزانت و افتخارات در مجموعه دانشگاهی کشور در قله قرار دارد، در این زمینه‌ها هم همین جور است. البته آن وقتها چندان دانشگاهی نبود، تعداد دانشگاه‌های کشور خیلی محدود بود؛ خبری هم نبود توی دانشگاهها. بعضی از دانشکده‌های دانشگاه تهران بالخصوص محل حساسی بودند برای ابراز تمایلات سیاسی و کارهای سیاسی؛ تا امروز هم همین جور است. بنابراین مراقب باشید که این فضا وسیله‌ای نشود برای سوءاستفاده‌ی دیگران، سوءاستفاده دشمنان.»
* محیط دانشگاه، محیط فهم سیاسی، تحلیل سیاسی، دانش سیاسی و آگاهی سیاسی است
رهبر معظم انقلاب در سال 94 در دیدار اساتید دانشگاهها فرمودند: «محیط علمی کشور را از حاشیه‌سازی‌ها برکنار نگه دارید. اشتباه نشود؛ من نمی‌گویم در دانشگاهها سیاست نباشد - شاید خیلی‌ها یادشان است که من سالها پیش در همین جلسه ماه رمضان در حضور اساتید، تعبیر تندی کردم نسبت به آن کسانی که می خواستند دست و پای سیاست را از دانشگاهها و میان دانشجوها جمع کنند که مایه گله خیلی‌ها شد، نه، بنده معتقدم محیط دانشگاه، محیط فهم سیاسی، تحلیل سیاسی، دانش سیاسی، آگاهی سیاسی است؛ این را من مانع نیستم؛ نه، [بلکه میگویم] سیاست‌بازی نشود، سیاسی‌کاری نشود، حاشیه‌سازی نشود. این حاشیه‌سازی‌ها به کار اصلی که عبارت است از کار علم و پیشرفت علم با همه خصوصیّاتی که این مسئله دارد، لطمه می زند.»
* تشکلهای دانشجویی امید را در دانشگاهها تزریق کنند و نگذارند جوّ ناامیدی بوجود آید
رهبر انقلاب اسلامی در خرداد سال 96 هم دیداری سه ساعته با دانشجویان و اعضای تشکلهای دانشجویی داشتند، که در این نشست مطالب بسار مهمی توسط مقام معظم رهبری بیان شد و معظم‌له در این دیدار به تسلط جریانهای معارض و مخالف انقلاب بر دانشگاه در سالهای اول انقلاب اشاره و خاطرنشان کردند: در آن سالها، دانشگاه واقعاً عرصه جنگِ میدانی و جنگِ مباحثاتی بود اما نهایتاً این دانشجویان مسلمان و انقلابی بودند که دانشگاه را فتح کردند.
حضرت آیت الله خامنهای، یک آسیب جدی در آن دوران را یادآور شدند و افزودند: متأسفانه در آن سالها در میان مجموعه‌های دانشجویی مسلمان اختلالاتی به‌وجود آمد و برخی از دانشجویانی که دانشگاه و لانه جاسوسی را فتح کرده بودند، به علت ضعف تحلیل و محتوا و همچنین تندروی های ناشی از هیجانات، از درون مغلوب شدند و ضربه خوردند.
ایشان با انتقاد از اظهارات و اقدامات برخی افراد در داخل در راستای تلاش بدخواهان در «انقلاب زدایی» از دانشگاهها، گفتند: متأسفانه برخی‌ها به تضعیف روحیه حزب اللهی در دانشگاهها کمک می کنند.
رهبر انقلاب اسلامی در جمع بندی این بخش از سخنانشان خطاب به مجموعه‌های دانشگاهی علاقه‌مند به انقلاب و اسلام، تحت هر عنوانی، تأکید کردند: باید خود را در صفوف مقدم مبارزه ادامه‌دارِ نظام اسلامی با نظام سلطه قرار دهید و ضمن رصدِ دقیق صحنه درگیری و مبارزه، در قبال آن، احساس مسئولیت انسانی، ملی، اسلامی و بین المللی داشته باشید.
حضرت آیت الله خامنه ای در ادامه با تأیید کامل نگاه نقادانه و مطالبه‌گرانه دانشجویان در قبال مسائل و مشکلات کشور، گفتند: این نگاه نقادانه و دغدغه‌مند نباید از دانشگاهها گرفته شود.
ایشان، لزوم نگاه آرمان‌گرایانه در کنار نگاه نقادانه را ضروری برشمردند و خطاب به دانشجویان انقلابی تأکید کردند: درخصوص آرمان‌ها و ارزشها، مطالبه جدی داشته باشید و ضمن آنکه بر روی کجی‌ها و کاستی‌ها علامت سؤال می‌گذارید، از شکست‌های مقطعی به هیچ‌وجه ناامید و مأیوس نشوید.
رهبر انقلاب اسلامی گفتند: اگر قرار بود که به‌واسطه شکست‌ها یا ضربه خوردن‌ها، ناامید شویم، باید در دوران مبارزه یا دوران جنگ تحمیلی مأیوس می‌شدیم اما در آن مقاطع، هیچ‌گاه از شکست‌ها مأیوس نشدیم زیرا با یأس و ناامیدی نمی‌توان به پیروزی دست یافت.
حضرت آیت الله خامنه ای دانشجویان را به مدنظر داشتن دستاوردهای بی نظیر نظام اسلامی توصیه کردند و با تأکید بر اینکه همیشه باید به سبب انقلاب اسلامی احساس سرافرازی کنید، افزودند: امروز سیاست‌های بزرگترین قدرت های دنیا در غرب آسیا با شکست مواجه شده است و خودِ آنها اذعان دارند که علت این شکست، اعمال نفوذ و اقتدار جمهوری اسلامی ایران است؛ آیا اینکه خواسته انقلاب محقق شود و خواسته آمریکا و همراهان آن به نتیجه نرسد، دستاورد کمی است؟
ایشان به یکی از شگردهای دشمن برای القای «فایده ندارد»، «نمی توانید» و «کاری از دستتان بر نمی‌آید» اشاره و خاطر نشان کردند: متأسفانه برخی در داخل همان ذهنیتی را که دشمن می‌خواهد به جامعه القا کند، در صحبت ها، در روزنامه ها و در فضای مجازی، با صدای بلند تکرار می کنند.
رهبر انقلاب اسلامی به دانشجویان گفتند: روحیه نقادانه و پرسشگرانه شما در قبال مشکلات درون نظام باید دلسوزانه و علاج جویانه باشد اما برخورد شما در مقابله با دشمن باید قاطع، صریح و همانند برخورد خصمانه او، خصمانه باشد.
حضرت آیت الله خامنه ای تأکید کردند: مجموعه های دانشجویی در برخورد با دشمن خارجی آزاد هستند و برخی ملاحظات در خصوص مسایل دیپلماسی برعهده دیپلمات‌ها است اما دانشجویان باید مواضع خود را در قبال مسایل خارجی، صریح و بلند اعلام کنند.
ایشان در بخش دیگری از سخنانشان، «دانش» را رکن اساسی دانشگاه خواندند و تأکید کردند: مهمترین وظیفه مجموعه دانشگاهی، «تربیت و تولید عالِم، تولید علم و جهت دهی مناسب به عالِم و علم» است.
رهبر انقلاب اسلامی با تأکید بر لزوم حرکت رو به جلو در عرصه علمی، افزودند: حرکت علمی، هنوز آنگونه که شایسته نظام اسلامی است، محقق نشده و باید خطوط مرزی علم شکسته شود زیرا پیشرفت در علم، موجب پیشرفت در فناوری می شود و پیشرفت در فناوری، موجب تأثیرگذاری در زندگی و مورد توجه قرار گرفتن در دنیا می شود.
حضرت آیت الله خامنه ای خاطر نشان کردند: همه مجموعه‌های دانشگاهی، اعم از وزیران، رؤسای دانشگاهها، مدیران، اساتید، متون درسی و فرآیندهای اموزشی باید در این چارچوب قرار گیرند.
بخش بعدی سخنان حضرت آیت الله خامنهای، بیان ۹ توصیه خطاب به تشکلهای دانشجویی بود.
ایشان با اشاره به وجود برخی تشکلهایِ یکبار مصرف و با اهداف انتخاباتی و یا تشکلهایی با هدف معارضه علیه مجموعه‌های متدین و انقلابی در دانشگاهها، گفتند: مخاطب ما در این جلسه آن تشکلها نیستند، بلکه تشکلهایی مخاطب هستند که معتقد به انقلاب و نظام اسلامی و مبارزه با دشمنان آن هستند.
«آرمانگرایی را فراموش نکنید» این توصیه اول رهبر انقلاب اسلامی به تشکلهای دانشجویی بود.
حضرت آیت الله خامنهای در بیان آرمانهای ارزشمند انقلاب اسلامی افزودند: رسیدن به جامعه «عادل، آزاد، پیشرفته، مؤمن، متعبد، مرفه، قوی، محکم و مستقل» آرمانهایی هستند که ارزش دارد انسان جانش را در راه تحقق آنها و در راه نجات کشور و مستضعفان، برای خداوند فدا کند.
«واقع‌بینی» دومین توصیه رهبر انقلاب اسلامی بود. ایشان با اشاره به اینکه مقصود برخی افراد از واقع‌بینی، صرفاً توجه به موانع است، افزودند: واقع‌بینی یعنی دیدن واقعیات مثبت.
حضرت آیت الله خامنهای، «جمعیت جوان و با استعداد، منابع زیرزمینی، موقعیت ویژه جغرافیایی و پیشرفتهای جمهوری اسلامی» را از جمله واقعیات مهم کشور دانستند و گفتند: آرمانگرایی یعنی در مقابل موانع و مشکلات، جستجو و راه را پیدا کرد و این کار نیازمند بحثهای اندیشه‌ورزانه است.
ایشان در توصیه بعدی به دانشجویان از آنان خواستند که در حوادث گوناگونِ تلخ و شیرین، «نقش فعال» داشته باشند و همچون «تماشاچی» عمل نکنند.
«تلاش جدی و همه‌جانبه برای غلبه دادن گفتمان انقلاب در دانشگاهها» نکته دیگری بود که رهبر انقلاب اسلامی بر آن تأکید کردند و با نادرست خواندن یأس و ناامیدی، گفتند: البته این خطاب، مخصوص دانشگاهها نیست و هر یک از هسته‌های جهاد فکری در سراسر کشور باید در این زمینه به صورت مستقل عمل کنند.
در این دیدار «شجاعت در اقدام» یکی از توصیه‌هایی بود که رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به آن افزودند: تشکلهای دانشجویی برای اقدامات خود معطلِ نگرانی یا ناراحت شدن فلان فرد یا دستگاه نشوند، بلکه جوانب کار را کاملاً بسنجند و هرگاه متوجه نادرست بودن اقدام خود شدند، از همان جا برگردند.
حضرت آیت الله خامنهای از دانشجویان دختر نیز خواستند که «مسئله زن در غرب» را در تحقیقات خود دنبال کنند و در دهمین و آخرین توصیه به تشکلهای دانشجویی تأکید کردند: تشکلهای دانشجویی امیدوار باقی بمانند و امید را در دانشگاهها تزریق کنند و نگذارند جوّ ناامیدی بوجود آید.
* محیط دانشجویی یک محیط بانشاط و زنده است/ یک جریان زنده فعّالِ پُرتپشی در محیط دانشجویی وجود دارد
مقام معظم رهبری در خرداد امسال هم بعد از اینکه سخنان دانشجویان را شنیدند، فرمودند: « در مجموع این بحثهایی که دوستان -پسران و دختران دانشجو- اینجا کردند، یک نکته برای من خیلی جالب و برجسته است و آن اینکه علی‌رغم گله‌گزاری‌ها و نگرانی‌ها و مانند اینها که [بیان] کردند، جلسه‌ی امروز ما نشان داد که محیط دانشجویی یک محیط بانشاط و زنده است؛ درست عکسِ آن چیزی که دشمنان میخواهند، بیگانگان میخواهند و بعضی وانمود میکنند که «آقا، دانشگاه افسرده است، دانشگاه مأیوس است»؛ نه، دانشگاه زنده است. بله، شماها همه‌ی دانشجوهای کشور نیستید -ما بیش از چهار میلیون دانشجو داریم- مقصودم این نیست که چهار میلیون [دانشجو] در دانشگاه با همین روحیه‌ها وجود دارند؛ این را می‌دانیم که این‌‌جور نیست امّا یک جریان زنده فعّالِ پُرتپشی در محیط دانشجویی وجود دارد -با نگاه‌های مختلف، با گرایشهای مختلف امّا همه با انگیزه، با احساس هویّتِ اثرگذار- که این برای من مهم است. یعنی دانشجو احساس می‌کند که باید اثر بگذارد، اثرگذاری داشته باشد لذا حرفش را می‌زند.
