همه ساله نزدیک به 1.2 میلیون نفر در جهان، جان خود را به علت حوادث ترافیکی از دست می‌دهند و بیش از 50 میلیون نفر دیگر نیز مجروح می‌شوند. همچنین 90 درصد موارد مرگ ناشی از حوادث ترافیکی مربوط به کشورهای با درآمد کم یا متوسط است. یعنی کشورهایی که 84 درصد جمعیت و 53 درصد وسائط نقلیه را در خود جای داده‌اند. آمارهای ارائه‌شده در ایران نیز نشان می‌دهد که پس از بیماری‌های قلبی عروقی، حوادث ترافیکی دومین علت مرگ‌ومیر در همه گروه‌های سنی و اولین عامل مرگ در گروه سنی زیر 40 سال است و مطالعات مختلف نشان داده است که یکی ازگروه‌های اصلی از قربانیان حوادث جاده‌ای که نیاز به برنامه‌ریزی مستقل جهت پیشگیری از این حوادث را دارند، کودکان هستند.
به گزارش مهرخانه، حداقل هر 3 دقیقه یک کودک در جهان در سوانح ترافیکی جان خود را از دست می‌دهد و مرگ‌ومیرکودکان در حوادث ترافیکی پس از اسهال، عفونت‌های تنفسی و مننژیت، در بین چهار علت اصلی مرگ‌ومیرکودکان بین 5 تا 99 سال قرار دارد و سوانح جاده‌ای در بین کودکان 10 تا 14 سال سومین عامل مرگ و در بین نوجوانان 15 تا 17 عامل اول مرگ‌ومیر در جهان است.
به‌طورکلی مرگ‌ومیر کودکان و نوجوانان زیر سن 18 سال در حوادث و سوانح جاده‌ای بالغ بر 186 هزار نفر در سال در جهان برآورد شده و تعداد مجروحین در این رده سنی چندین میلیون در سال است. به علاوه این سوانح سالانه باعث مجروح و معلول‌شدن میلیون‌ها کودک در جهان می‌شود. معلولیت‌های حرکتی، قطع عضو و بیماری‌های صعب‌العلاج، به‌خصوص بیماری‌های مغز و اعصاب (نظیر صرع مقاوم به درمان، سردرد، اختلال حافظه، عقب ماندگی ذهنی) از این دسته است. این وقایع اثرات بسیار عمیق روحی- روانی، اجتماعی و اقتصادی بر جامعه می‌گذارد و باعث اتلاف منابع مالی و انسانی فراوانی می‌شود.
مرگ‌ومیر کودکان ناشی از تصادفات در ایران
در ایران سوانح و حوادث ترافیکی جزو علل مهم مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال است. رییس مرکز تحقیقات صرع دانشگاه مونستر آلمان در نشست خبری پنجمین گردهمایی بین‌المللی ایمنی راه و ترومای کودکان، از مرگ‌ومیر سالانه حدود ۳ هزار کودک به دلیل تصادفات و آمار 100 هزار نفری مجروحیت کودکان بر اثر تصادف که 3 هزار نفر از آنها نیز جان می‌دهند، در کشور خبر داد؛ درحالی‌که در سوئد فقط ۴ کودک بر اثر تصادف فوت می‌کنند. پروفسور علی گرجی اظهار داشت: در همه کنگره‌های علمی، ایده‌آل‌هایی ارائه می‌شود زیرا وظیفه مراکز تحقیقاتی، اهدای ایده‌آل‌ها در دنیاست تا نقایص کشورهایی همچون ایران مثلاً در زمینه ایمنی راه و ترومای کودکان برطرف شود.
بر اساس گفته‌های کارشناس اداره برنامه‌ریزی آموزش سلامت اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور، عابران پیاده، قربانیان اصلی سوانح ترافیکی هستند؛ به‌طوری‌که از حدود 23 هزار کشته ناشی از تصادفات رانندگی سال گذشته، پنج هزار و 324 نفر یعنی حدود 23 درصد را عابران پیاده تشکیل می‌دهند و از این میان، یک هزار و 722 نفر آنان، کودکان کمتر از 10 سال بوده‌اند. سروان احدی می‌افزاید: این بدان معناست که 32 درصد مجموع کشته‌های عابران پیاده در تصادف‌ها را کودکان تشکیل می‌دهند و در مجموع، کودکان و کهنسالان بیش از سایر گروه‌های سنی در معرض خطرات ناشی از تصادف‌های ترافیکی قرار دارند.
استانداردهای بین‌المللی در زمینه سلامت کودکان در حوادث جاده‌ای
فقط 449 میلیون نفر در 28 کشور جهان (7 درصد جمعیت جهان) دارای قوانین کافی برای کنترل 5 عامل خطر اصلی حوادث جاده‌ای (سرعت، مشروبات الکی، استفاده نکردن از کلاه ایمنی، نبستن کمربند ایمنی و عدم استفاده از صندلی مخصوص کودکان) هستند. برای جلوگیری از این حوادث، استراتژی‌های مختلفی طراحی شده و برخی از کشورهای جهان موفق شده‌اند با بهره‌گیری از این استراتژی‌ها، مرگ‌ومیر جاده ای را کاهش دهند.
برای ارتقاء ایمنی کودکان در سوانح ترافیکی، سازمان بهداشت جهانی 10 پیشنهاد را مطرح کرده است:
1) کنترل سرعت: ایجاد مناطقی با محدودیت سرعت حداکثر 30 کیلومتر در ساعت برای مناطقی که کودکان در تعداد بالا از آنجا رفت وآمد می‌کنند، نظیر اطراف مدارس، و تعبیه دوربین‌های کنترل در اطراف آن و علایم راهنمایی و رانندگی هشداردهنده.
2) کنترل بر روی رانندگانی که تحت‌تأثیر دارو یا الکل رانندگی می‌کنند.
3) استفاده اجباری از کلاه ایمنی برای کودکان و نوجوانانی که از دوچرخه یا موتورسیکلت استفاده می‌کنند.
4) استفاده از صندلی کودک متناسب با سن و بستن کمربند ایمنی: استفاده صحیح از صندلی کودک و کمربند ایمنی می‌تواند سبب کاهش 60 درصدی مجروحیت شدید به دنبال حوادث ترافیکی در کودکان4 تا 7 ساله شود.
5) ارتقاء توانایی دید کودکان در خیابان‌ها و قابلیت دیده شدن آنها: روش‌هایی نظیر استفاده از لباس‌های روشن و شبرنگ، چراغ دوچرخه، عدم وجود موانع که سبب کاهش دید رانندگان در خیابان می‌شود و ....
6) ارتقاء وضعیت جاده‌ها و خیابان‌ها با در نظرگرفتن وضعیت خاص کودکان و ایجاد مناطق امن برای آنان.
7) ارتقاء ایمنی خودروها با طراحی‌های خاص برای کودکان: نظیر تعبیه وسایل الکترونیکی، آینه‌ها و دوربین برای دیده‌شدن کودکان توسط رانندگان خودروها.
8) در کشورهایی که رانندگان از 15 سالگی اجازه رانندگی دارند، نیاز به آموزش‌های خاص به آنها و کنترل شدیدتر وجود دارد.
9) ایجاد سیستم‌های مراقبتی مناسب برای حمل صحیح و درمان سریع کودکان مجروح در حوادث ترافیکی.
10) نظارت برتر در کودکان در جاده‌ها توسط والدین، پلیس، مسؤولین مدارس و...
درحالی‌که جوامع مختلف به سرعت در حال افزایش تعداد وسائل نقلیه و راه‌ها هستند، مسأله توجه به ایمنی کودکان مغفول مانده است. 38 درصد از کودکانی که در حوادث ترافیکی کشته یا مجروح می‌شوند را عابرین پیاده تشکیل می‌دهند. در کشورهای با درآمدسرانه پایین یا متوسط درصد زیادی از کشته‌ها و مجروحین در میان کودکان به علت عدم وجود پیاده‌رو، عدم وجود محل عبور ایمن در جاده، عدم وجود موانع محافظتی لازم در محل رفت‌و‌آمد کودکان و عدم وجود علایم راهنمایی و رانندگی کافی برای پیشگیری از سرعت بالای وسایل نقلیه است. 36 درصد مرگ‌ومیر این کودکان در داخل خودرو صورت می‌گیرد که مهم‌ترین علت آن عدم بستن کمربند ایمنی و وجود صندلی مخصوص کودکان است.
لزوم تصویب اجباری‌شدن صندلی مخصوص کودک در وسائل نقلیه در ایران
تحقیقات انجام‌شده براساس آمارهای موجود در ایران بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ نشان‌دهنده آن است که حجم قابل توجهی از فوتی‌های تصادفات را کودکان زیر 10 سال تشکیل می‌دهند. توزیع فراوانی آمار این کودکان بر اثر تصادفات فوتی کشور در سال‌های ۱۳۹۰، ۱۳۹۱، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ به ترتیب برابر با ۱۵۷۲، ۱۶۱۸، ۱۴۷۸ و ۱۳۹۶ نفر است که خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه سازمان‌های متولی امر به این مقوله افزایش یافته است. ولی یکی از راهکارهای مؤثری که امروزه در دنیا مورد بررسی قرار گرفته، آموزش‌های مستمر ترافیکی برای کودکان در دوران تحصیل است که متأسفانه مغفول مانده است. این برنامه‌ها تلاش دارد مهارت‌های لازم برای ارتقاء ایمنی را به کودکان از سنین پایه آموزش داده تا دیدگاه مسؤولانه‌ای در خصوص ایمنی ترافیک به آنها القا شود. دوره ابتدایی، دوران طلایی از جهت آموزش برای کودکان به‌شمار می‌آید و زمانی است که مفاهیم در فکر کودکان نهادینه می‌شود.
مدیر مرکز تحقیقات شفا در بیمارستان خاتم‌الانبیاء و بیمارستان رضوی در همایش بهبود ایمنی راه کودکان در ایران عنوان کرد: امروزه کشورهایی در کلوپ کشورهای پیشرفته از نظر ایمنی راه‌ها تعریف می‌شوند که پنج قانون مهم را رعایت کنند که در کشور ما 4 اصل آن رعایت می‌شود؛ یعنی کلاه ایمنی، بستن کمربند، عدم استفاده از الکل و مواد مخدر در رانندگی و پرهیز از گوشی تلفن همراه در ایران یک اصل قانونی است ولی هنوز استفاده از صندلی کودک جزو قانون به حساب نمی‌آید.
استفاده از صندلی مخصوص کودک در خودروها و کاهش 80 درصدی مرگ‌ومیر کودکان
درباره فواید به‌کارگیری صندولی کودک در خودروها بایستی به این نکته تأکید شود که در آغوش گرفتن کودک در صندلی جلوی اتومبیل بسیار خطرناک است. درصورتی‌که سرعت وسیله نقلیه 50 کیلومتر در ساعت باشد، نمی‌توان کودک را کنترل کرد و کودک صددرصد با داشبورد و شیشه جلو برخورد می‌کند و به دنبال آن آسیب‌ها و پیامدهای شدیدی پیش خواهد آمد.
صندلی مخصوص کودک در تصادفات، مرگ کودک زیر یکسال را تا 70 درصد و مرگ کودک 1 تا 4 سال را 54 تا 80 درصد کاهش می‌دهد. استفاده از صندلی کودک به وزن و سن او بستگی دارد. نحوه نشاندن کودک در خودرو با توجه به سن و وزن او متفاوت است.
مدیر مرکز تحقیقات شفا در بیمارستان خاتم‌الانبیاء و رضوی مشهد با تضمین این‌که تولید صندلی کودک می‌تواند برای بخش خصوصی سودآور و همچنین خدمتی برای کشور باشد گفت: اگر از همین امروز فرهنگ صندلی کودک را شروع کنیم، سال آینده از کشته شدن 2 هزار کودک جلوگیری خواهیم کرد. یعنی 2 هزار پدر و مادر نیز داغ فرزند نخواهند دید از طرفی با فرهنگ‌سازی صندلی کودک، این کودک برای 15 سال آینده خود زمینه‌های فراگیری قوانین راهنمایی رانندگی را آموزش می‌بیند زیرا در گذشته به پدر و مادرها آموزش درست راهنمایی و رانندگی ارائه نمی‌شد.
پروفسور علی گرجی نیز با تأکید بر صرفه‌جویی بسیار برای کشور در صورت استفاده از صندلی کودک عنوان کرد: سالانه بین 60 تا 100 هزار کودک بر اثر تصادفات مجروح می‌شوند که متعاقباً هزینه‌های بسیار سنگینی بر حوزه سلامت وارد می‌شود و نشانه‌های آن نیز همین بی‌پولی بیمه‌هاست. پس اگر بیمه‌ها و وزارت بهداشت برای پیشگیری هزینه کنند، مطمئن باشید این هزینه هزار میلیارد تومانی درمان بر اثر تصادفات را می‌تواند صرفه‌جویی کند و ده‌ها بیمارستان و یا مراکز بهداشتی بسازد.
