با وجود ادعای مسئولان دولتی و مدیران سابق محیط زیست کشور مبنی بر بهبود وضعیت آلودگی هوای کلانشهرها در سالهای 94 و 95 اما مردم شاهدند که نه تنها در این سالها، هیچ بهبودی در کیفیت هوا حادث نشده بلکه وضعیت آلودگی هوا به مراتب در فصول پاییز نسبت به سالهای قبل‌تر وخیم‌تر شده و کیفیت هوا نیز به مراتب نامناسب‌تر...
در سال گذشته که آلودگی هوای استان تهران نسبت به سالهای قبل تغییرات خاصی نداشت نیز حدود 4 هزار و 810 نفر از هموطنان تهرانی بر اثر ذرات آلاینده و عوارض ناشی از آن جان خود را از دست دادند که این وضعیت در سال 96 با توجه به افزایش آلاینده‌ها و تعداد روزهای آلوده به مراتب افزایش می‌یابد و مردم باید منتظر اعلام نظر کارشناسان در این حوزه باشند.
حال به غیر از خسارتهای اسف‌بار آلودگی هوا بر سلامتی انسان، بسیاری از مشکلات اقتصادی و بار مالی نیز در سالهای اخیر به کشور تحمیل شده که یکی از عمده‌ترین آنها مسئله واردات بنزینهای به ظاهر یورو 4 بوده است.
با روی کار آمدن دولت یازدهم و تاکیدات حسن روحانی مبنی بر محیط زیستی بودن دولت و طرح ادعای اهتمام بر اجرای برنامه‌های زیست محیطی همانند توجه به تالابها، اهتمام به اراضی ملی و بهبود کیفیت هوا اما هیچکدام از این وعده‌ها در دولت یازدهم و دولت دوازدهم عملیاتی نشده است.
معصومه ابتکار یکی از مهمترین و اصلی‌ترین گزینه‌های دولت یازدهم برای ریاست سازمان محیط زیست بود و با فاصله چند روز از روی کار آمدن دولت یازدهم این فرد که در گذشته نیز تصدی‌گری این سازمان را به عهده داشت دوباره بر صندلی ساختمان محیط زیست در پارک پردیسان تکیه زد.
با حضور ابتکار در راس سازمان محیط زیست ظاهرا اولویت برنامه‌هایی نظیر کاهش آلودگی هوا و ... قرار بود جای خود را به گره زدن مسائل محیط‌زیستی به مسائل سیاسی و موضوعاتی نظیر واردات بنزین دهد.
وی در ابتدای حضورش در راس سازمان محیط زیست مدعی شد که یکی از مهمترین علل آلودگی هوای تهران و کلانشهرها مصرف بنزینهای تولید داخل است و باید واردات بنزین یورو 4 از کشورهای دیگر انجام شود.
خانم ابتکار که بارها مسئولان قبل‌تر از خود را به باد اتهام و انتقاد گرفته بود تاکید کرد که عوامل آلودگی هوا، بنزینهای تولید داخل و اجرا نشدن برخی برنامه‌ها در سالهای قبل از حضور دوباره‌اش در این سازمان است.
رئیس سابق سازمان محیط زیست در بیست و دوم دی ماه سال 94 گفت: مصوبه‌های دولت در سال 92 و 93 درباره آلودگی هوا مدنظر قرار گرفت؛ یکی از مهمترین موضوعاتی که دنبال شد اصلاح کیفیت سوخت بود که در این میان حذف بنزین پتروشیمیها انجام گرفت و شاهد بودیم که در اردیبهشت سال 93 طبق اعلام وزیر نفت بنزین یورو4 وارد جایگاه‌های سوخت شد و در حال حاضر نیز بعد از تهران سایر شهرها نیز یکی پس از دیگری بنزین یورو 4 استفاده می‌کنند و آخرین آن نیز شهر اهواز بوده است.
وی ادامه داده بود: به دنبال استاندارد یورو 5 در سوخت گازوئیل هستیم و این استانداردها برای آلودگی هوا باید افزایش پیدا کند؛ اهتمام به خودروسازی و ارتقای یورو 4، معاینه فنی یکپارچه و تبعیت از استانداردهای بازنگری شده، ارتقای استاندارد موتورسیکلت‌ها، کاهش مصرف سوخت مازوت و ... بخشی از برنامه‌های کاهش آلودگی هوا است؛ درست است که نتوانستیم مشکل آلودگی هوا را در طی سالهای گذشته حل کنیم اما در طول سه سال گذشته شاخص‌ها، بهبود وضعیت هوا را نشان می‌دهد و شاید یکی از مهمترین موضوع کاهش بَنزن بوده است که از جمله مهمترین هدف‌های دولت محسوب می‌شود!
دلایلی که خانم محیط زیست کشورمان برای توجیه واردات بنزین می‌آورد هم شنیدنی بود چرا که وجود بَنزن و آلودگی در بنزینهای داخلی را عاملی برای حذف واردات معرفی می‌کرد و این در صورتی بود که مسئولان پتروشیمی و بسیاری از متولیان امر، چنین ادعایی را تایید نکردند.
ابتکار در زمان آغاز مدیریت بر سازمان محیط زیست در یک مصاحبه تلویزیونی درباره آلودگی هوای شهرهای بزرگ ادعا کرد: میزان بَنزن که نتیجه استفاده از بنزین پتروشیمی متشکل از ترکیبات آروماتیک و بنزین بوده در سالهای 89، 90 و 91 بالا بوده است؛ با مکاتباتی که صورت گرفت و تذکری که به وزارت نفت انجام شد و با همراهی این وزارتخانه، بنزین پتروشیمیها از اردیبهشت سال 93 حذف شد که دستاورد بزرگی محسوب می‌شود حتی به آقای زنگنه هم اعلام کردیم که اگر (بنزین پتروشیمی) امروز قطع شود بهتر از فردا خواهد بود.
اما پس از صحبتهای ابتکار برخی مسئولان پتروشیمی نیز واکنش نشان دادند که یکی از آنها در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: در خصوص داشتن شاخصهای یورو 4 برای بنزینهای داخلی تمامی بررسی‌ها نشان می‌دهد که این شاخص‌ها یورو 4 هستند؛ چرا در خصوص آلاینده بودن بنزینهای استحصال شده از پتروشیمی به‌ویژه تهران مانور تبلیغاتی می‌دهیم در صورتی که این بنزینهای استحصال شده از پتروشیمی یا اختلاط شده با ریکورمیت پتروشیمی در شهرهای جنوب توزیع شده نه در شهر تهران که بگوییم حذف بنزین استحصال شده از پتروشیمی و تزریق یورو 4 وارداتی باعث کاهش آلاینده‌ها شده است.
در هر صورت اصرارهای رئیس وقت سازمان محیط زیست کشور مبنی بر واردات بنزین و حذف تولید داخلی پتروشیمیها کارساز شد و واردات این محصول استراتژیک به بهانه رفع آلودگی هوا تا حدود سه برابر و معادل روزانه 11 میلیون لیتر افزایش یافت اما ثمرات آن هیچ نمودی برای مردم و کارشناسان نداشت و بر عکس بر مشکلات مردم و میزان آلودگی هوا افزود.
حدود یک سال از ادعاهای خانم ابتکار نگذشته بود که در دی ماه سال 95 مدعی شد: «برای رفع آلودگی هوا اقدامات زیادی انجام گرفته و راهکارهای مورد توجه نیز باعث شده تا امسال شاخص آلودگی هوا در پاییز و زمستان تا حدودی بهبود یابد و حتی از بسیاری شهرهای همجوار ما در آسیا و اروپا وضعیت مناسب‌تری یافته‌ایم؛ شاخصهای غلظت آلاینده ذرات معلق 2.5 میکرون از اعداد 160 در روزهای بسیار آلوده فراتر نرفته است!»
این صحبتها در حالی مطرح شد که حجت‌الاسلام حسن روحانی؛ رئیس جمهور کشورمان نیز در همان ایام و در بخشی از گفت‌وگوی مستقیم خود با مردم از شبکه اول سیما، مدعی بهبود وضعیت آلودگی هوای تهران در مقایسه با سالهای گذشته شد و گفته بود: «مجموعه هوای سالم ما بهتر از سالهای گذشته است.»
برخلاف ادعاهای ابتکار درباره بهبود هوای کلانشهرها و تکرار آن توسط حسن روحانی، شاخصهای رسمی آلودگی هوا، حکایت از حقایق دیگری داشت و اینکه توقف تولید بنزینهای داخلی و واردات بنزینهای خارجی نه تنها در بهبود شاص‌های کیفیت کلانشهرها تاثیری نداشته بلکه هوای این کلانشهرا به مراتب وخیم‌تر از گذشته شده است.
آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز در دی ماه سال 95 گواهی بر ادعاهای کذب معصومه ابتکار بود چرا که بر اساس اندازه‌گیری شاخص‌ها تعداد روزهای ناسالم طی 10 ماهه ابتدایی سال به اندازه 24 ماهه سالهای 93 و 94 بود و کیفیت هوا نه تنها بهبود نیافت بلکه به مراتب نامناسب‌تر شد.
حتی لیلا نظری؛ سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز درباره نتایج بررسی شاخص کیفیت هوای تهران طی 276 روز سال 95 و در پایان پاییز اعلام کرده بود: کیفیت هوای تهران طی سه فصل گذشته سال 95 حدود 15 روز پاک، 208 روز سالم، 48 روز ناسالم برای گروههای حساس و پنج روز ناسالم برای همه بوده و در سال جاری صرفاً پنج درصد روزها، هوا پاک بوده و 75 درصد روزها هوا سالم و 20 درصد روزها هم هوا ناسالم و آلوده بود.
اما امسال هم مردم کلانشهرهایی همانند تهران، اراک، ارومیه، تبریز و اصفهان سخت‌ترین روزهای آلودگی هوا را طی می‌کنند و این وضعیت به مراتب از سالهای گذشته نامناسب‌تر شده است؛ این امر حکایت از آن دارد که مشکل آلودگی کلانشهرهای کشور هیچ ارتباطی با بنزینهای تولید داخل نداشته و بنزینهای وارداتی، اوضاع آلودگی هوا را به مراتب وخیم‌تر کرده است و تنها حسن آن، ایجاد رانت بزرگ واردات بنزین برای برخی چهره‌های خاص نزدیک به برخی مسئولان بوده است!
یورو 4 بودن بنزینهای وارداتی خلاف واقع است
حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی موسوی‌نژاد؛ نایب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس نهم یکی از افرادی بود که سال 95 و بعد از ادعاهای معصومه ابتکار گفته بود: «تمام ادعاهای طرح شده مبنی بر آلودگی بنزینهای پتروشیمی و یورو 4 بودن بنزینهای وارداتی خلاف واقع است؛ متأسفانه مسئولان ذی‌ربط و سازمان استاندارد مدارک دال بر استاندارد بودن بنزینهای وارداتی را به نمایندگان وقت ندادند؛ از طریق مختلف به اسنادی دست یافتیم که نشان می‌داد این بنزینها حتی یورو2 هم نیست و متأسفانه رفتارهایی که درباره بنزینهای پتروشیمی صورت گرفت، بازی سازمان محیط زیست و غیرقابل قبول بود.»
ابراهیم کارخانه‌ای؛ عضو کمیسیون انرژی در مجلس نهم نیز با رد نظرات خانم ابتکار مبنی بر آلوده بودن بنزین پتروشیمیها اظهار کرده بود: «این بنزینها آلوده نبود و کیفیت بنزینهای وارداتی برخلاف ادعای دولت، یورو 4 نبود و کیفیت آنها یورو 2 بوده است.»
اما موسی‌الرضا ثروتی؛ عضو فراکسیون محیط زیست مجلس نهم نیز در سال 95 درباره واردات بنزین، دست به افشاگری زد و گفت: واردات بنزین منافعی برای برخی افراد دارد و مسائل حاشیه‌ای سیاسی در کنار این قضایا وجود دارد.
بنزینهای وارداتی یورو 2 بوده است
وی ادامه داده بود: مسئله ممانعت از تولید بنزین پتروشیمیها در داخل کشور کار صحیحی نبوده و باعث ضربه خوردن اقتصاد داخلی در این حوزه شده است؛ متاسفانه بنزینهای وارداتی که وارد کشور می‌شد نیز فقط «یورو 2» بوده است و این مسئله سال گذشته بر اساس نظر نمایندگان عضو کمیسیون انرژی مجلس نهم مطرح شد و البته استناد آنها نیز گزارشهای به دست آمده بود.
به غیر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران نیز ورود بنزینهای کشورهای دیگر با نام یورو 4 را مناسب ندانستند و حتی آن را نوعی بازی سیاسی تلقی کردند.
افزایش بار مالی به کشور، عدم تغییر در کیفیت هوا، ادعاهای بی‌پایه و اساس و توقف تولید داخلی از جمله مهمترین دستاوردهای بنزینهای وارداتی مورد تایید خانم ابتکار بوده است اما با وجود ادعاهای معصومه ابتکار درباره کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت بنزین، باز هم آلاینده‌ها و ذرات معلق دست از سر مردم کلانشهرها به‌ویژه استان تهران برنداشتند و این بار جلوه این آلودگی هوا در سال 96 مشخص شد.
در روزهایی که خانم ابتکار با سازمان مورد علاقه و محبوب خود، بالاجبار خداحافظی کرد و جای خود را به عیسی کلانتری داد، باز هم هوای کلانشهرها و به‌خصوص استان تهران آلوده شد و همه به بی‌تاثیر بودن سخنان رئیس سابق سازمان محیط زیست مبنی بر یورو 4 شدن بنزینهای شهرهای بزرگ پی بردند.
مردم فهمیدند که این وضعیت اسفناک با شعار، اتهام زنی و بنزینهای وارداتی حل نمی‌شود و کلانشهرها نیازمند یک برنامه مدون با هدف‌گذاری مناسب هستند.
آلودهترین پاییز در سالهای اخیر
اما امسال به اذعان کارشناسان، آلودهترین پاییز میان سالهای گذشته در کلانشهرهای کشور و به‌ویژه استان تهران به وقوع پیوست و کیفیت هوا هم هر روز بدتر از دیروز شد حتی کار به جایی رسید که مصوبات و تعطیلی مدارس هم هیچ اثری در کاهش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون نداشت.
ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون 43 روز مهمان مردم تهران شدند و رکورد یکی از آلودهترین پاییزهای تاریخ تهران نیز ثبت شد.
این روزها که عیسی کلانتری بر راس سازمان محیط زیست تکیه زده دیگر خبری از شعارهای ابتکار مبنی بر واردات بنزین و بهبود کیفیت هوا و ... نیست بلکه حالا کلانتری در واکنش به معظل آلودگی هوا همه را به نوعی به استهزا گرفته و گفته: باید دعا کنیم باد بیاید تا آلودگی‌ها را جابه‌جا کند وگرنه می‌توانیم بدون خودرو و بدون سوخت زندگی کنیم؟!
رئیس سازمان محیط زیست این روزها حتی از حقیقت آلودهترین شهر ایران در آخرین هفته پاییز خبر نداشت و تهران را در زمره آلودهترین شهرهای کشور ندانست در حالی که دستگاههای شاخصهای اندازه‌گیری شهر تهران را آلودهترین نقطه کشور اعلام کردند.
این روزها آلودگی هوای کلانشهرها و به‌ویژه تهران، نفس مردم را بند آورده و ظاهرا نقطه اوج و شاهکار تصمیمات دولت محیط زیستی دوزادهم برای حل این معظل، توسل به تعطیلی مدارس بوده و البته رانت واردات بنزینی که برای برخی همچنان دایر خواهد بود ...
