بحران نفتی بیخ گوش پایتخت

 ماندن و مردن یا مهاجرت اجباری تنها گزینه‌های پیش‌روی مردمی است که در سرزمین‌شان گنجی به‌نام طلای سیاه کشف می‌شود؛ چراکه هیچگاه زور سازمان حفاظت محیط زیست به وزارت نفت برای جلوگیری از تخریب محیط زیست توسط این وزارتخانه نرسیده است. وضعیت این روزهای مردم خوزستان و عسلویه گواه روشنی بر این مساله است.

عسلویه‌ای بیخ گوش پایتخت

عسلویه صدها کیلومتر از پایتخت دور است و شاید این دوری، دلیل عدم توجه مسئولان کشوری به تخریب محیط زیست این منطقه است اما شاید جالب باشد بدانید؛ مقابل دیدگان مسئولان، بیخ گوش پایتخت در شهر ری، نفت زندگی شهروندان را فلج کرده و حیات‌وحش و مزارع کشاورزی را به ورطه نابودی کشانده است. در این میان نیز عوارض آلایندگی دردی از مشکلات این منطقه دوا نکرده است و دوباره در این پرونده نیز زور سازمان حفاظت محیط‌زیست به پالایشگاه نفت شهید تندگویان نمی‌رسد و این پالایشگاه درحال نابودی بخشی از شهر ری است.

خشکی 80 درصدی مزارع کشاورزی و آلودگی سفره‌‌های زیر زمینی به نفت صدای مدیران شهری پایتخت را درآورده است؛ حسن خلیل‌آبادی، عضو شورای شهر تهران  با تاکید بر اینکه بیش از نیم قرن از تاسیس این پالایشگاه می‌گذرد و تمامی سیستم‌های آن فرسوده و کهنه هستند، می‌گوید:«پالایشگاه یک سری آلودگی مانند فاضلاب، پسماند، تردد خودروهای حمل مواد نفتی، نشت نفت به زمین‌های کشاورزی و سفره‌های زیرزمینی دارد که زندگی مردم منطقه را فلج کرده است.در ضلع شرقی پالایشگاه تهران یک سری تانکرهای بزرگ وجود دارد که نفت و سایر تولیدات در آنجا ذخیره می‌شود. در آن منطقه به‌دلیل فرسودگی، نشت نفت صورت می‌گیرد و موضوع جدیدی نیست؛ از گذشته این اتفاق رخ داده است. بحران نشت نفت به‌جایی رسید که پالایشگاه مجبور شد برای کنترل آلودگی نفتی روستایی به‌نام «اسماعیل آباد» را خریداری کند، اما از آنجایی‌که محیط‌زیست جغرافیا‌پذیر نیست، نمی‌توان آلودگی را در یک منطقه نگه داشت، به همین دلیل این بحران زیست محیطی به اراضی دیگر سرایت کرد».

پالایشگاهی به قدمت نیم قرن

خلیل‌آبادی با اشاره به اینکه پالایشگاه تهران جزو صنایع سبز و پاک نیست و به‌دلیل فرسودگی، برای به روزرسانی آن‌ها باید هزینه گزافی را پرداخت کنند، بیان می‌کند:«خطوط لوله این پالایشگاه مربوط به 50 سال گذشته است و به‌دلیل نشت نفت در جوی آب، به‌راحتی نفت قابل مشاهده است. نفت و آب مخلوط است و با همین آب مزارع کشاورزی مشروب می‌شود. یکی از دلایل خرید روستای اسماعیل‌آباد همین مساله نشت نفت در آب بوده است. براساس شواهد نفت به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده و آب را آلوده کرده است».

بحران پسماند نفتی

این عضو شورای شهر تهران درباره وضعیت نگهداری پسماند نفتی می‌گوید:« من اطلاع دقیقی از وضعیت چگونگی سیستم فاضلاب یا نحوه امحای پسماندهای نفتی پالایشگاه ندارم اما در گذشته بحث سیستم پسماند پالایشگاه فاجعه‌ای به‌بار آورده است. چند دهه قبل، استخری که پسماند پالایشگاه در آن نگهداری می‌شد شکسته شد و روستای پایین‌دست خود را تخریب کرد. اما همان سال روستا با هزینه دولتی بازسازی شد. شنیده‌ها حاکی از آن است که سیستم پسماند و فاضلاب پالایشگاه تغییر چندانی با گذشته نکرده است. تنها کافی است یک‌بار گذرتان به منطقه شهرری افتاده باشد، به‌راحتی نفت در جوی آب قابل مشاهده است و این مساله دیگر نیازی به اثبات ندارد».خلیل‌آبادی درباره خطر انفجار گاز در این منطقه می‌گوید:« 180 هزار تن مخزن گاز در پالایشگاه دپو شده که بسیار خطرناک است؛ اگر حادثه‌ای رخ دهد شاهد فاجعه‌ای در شهر ری و باقرشهرخواهیم بود».

عوارض آلایندگی ری در جایی دیگر

نشت نفت در شهرری حاشیه‌های فراوانی به‌دنبال داشته است. چندی پیش محسن علیجانی زمانی، نماینده مردم تهران و ری در مجلس از واریز 100 میلیارد تومان عوارض آلایندگی پالایشگاه شهید تندگویان به حساب شهرداری تهران خبر داد و از عدم هزینه این عوارض آلایندگی در جهت بهبود وضعیت محیط زیست و زندگی شهروندان ری توسط شهرداری ابراز گلایه‌ کرده بود. خلیل‌آبادی در این‌باره می‌گوید:« عوارض آلایندگی به‌صورت کلی به حساب شهرداری تهران واریز می‌شود و شاید میزان آن 100 میلیارد تومان نیز نباشد. اما شهرداری تهران همیشه مدعی این مساله است که عوارض شهرداری از شهر ری کم است اما هزینه‌های آن‌ها در این منطقه بسیار بالاست. این چالش اصلی شهر ری است، چرا که پسماندهای پایتخت، فاضلاب و هرچه که دور انداختنی است، برای شهر ری است اما خبری از بودجه و عمران و آبادانی در خور نام ری در این شهر نیست».

باقرشهر غرق در نفت

ری تنها شهری نیست که قربانی پالایشگاه نفت شده است؛ باقرشهر همسایه ری نیز از آلایندگی این پالایشگاه بی‌نصیب نمانده است. از دیرباز کشاورزی در این منطقه رونق فراوانی داشته است اما در سال‌های اخیر به‌دلیل نشت نفت در منابع آبی بیش از 80 درصد اراضی کشاورزی این منطقه نابود شده‌اند و 20 درصد باقی‌مانده از اراضی نیز به نفت آلوده شده‌ است. شنیده‌ها حاکی از آن است، نشت نفت به‌اندازه‌ای است که کشاورزان در این منطقه در حوضچه‌ها اقدام به‌جداسازی نفت و آب کرده‌اند و نکته قابل توجه اینجاست که پالایشگاه نیز به‌صورت هفتگی اقدام به خرید نفت از کشاورزان می‌کند. باقرشهر در نفت غرق می‌شود و مسئولان همچنان در خواب غفلت هستند.

پیگیری قضایی!

بحران زیست‌محیطی پالایشگاه نفت شهید تندگویان، کیومرث کلانتری، رییس اداره کل محیط‌زیست استان تهران را وادار به بازدید سرزده از این پالایشگاه کرد. او پس از بازدید درباره وضعیت زیست محیطی این منطقه گفت:« بی‌توجهی پالایشگاه و سایر واحدهای نفتی منطقه باعث نفوذ نفت به آب‌های زیرزمینی شده و هم اکنون برخی از چاه‌های کشاورزی اطراف پالایشگاه آلوده به مواد‌نفتی هستند. پالایشگاه نفت تهران به ضوابط و مقررات محیط‌زیستی توجه نکرده و باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه شده است. در این رابطه اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ری بلافاصله در دستگاه قضایی طرح دعوی کرده و مسئولان نفتی باید پاسخگوی اعمال خود در خصوص این آلودگی محیط‌زیستی باشند.این پالایشگاه در فهرست صنایع آلاینده محیط زیست قرار می‌گیرد و مدیران آن نیز به‌خاطر تهدید علیه بهداشت عمومی تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.سازمان حفاظت محیط زیست موضوع را تا رفع آلودگی و پاکسازی منطقه از مواد نفتی از طریق دستگاه قضایی پیگیری خواهد کرد.سلامت شهروندان این منطقه و مردمی که در مجاورت آن زندگی می کنند یا از محصولات کشاورزی تولیدی در این منطقه استفاده می کنند، شوخی بردار نیست و در این خصوص هیچگونه تعارفی با مسئولان ذی‌ربط نخواهیم داشت».

طلای سیاه همچنان در ایران قربانی می‌گیرد، دیگر تفاوتی ندارد که شما ساکن کدام شهر و استان در این کشور باشید، اگر نفت در منطقه شما کشف شود یا پالایشگاه و پتروشیمی احداث شود؛ دیگر منتظر نمانید، چمدان‌های خود را بسته و آماده مهاجرتی اجباری شوید؛ چرا که سال‌هاست محیط زیست این سرزمین قربانی توسعه‌ای ناپایدار شده است و گوش شنوایی برای فریادهای اعتراض شما وجود ندار.د