دکتر علیرضا رئیسی در نشست خبری که به مناسبت دهه فجر و تشریح دستاورد‌های ۴۰ ساله انقلاب در حوزه بهداشت برگزار شد، اظهار کرد: در حوزه سلامت در رسیدن به اهداف، بسیار موفق عمل کرده‌ایم البته این به معنای آن نیست که اشکالاتی وجود ندارد بلکه در سطح یک خدمات، اهدافی که از قبل تعیین شده و مطابق با تعاریف سازمان بهداشت جهانی و یونیسف است، بسیار موفق بوده‌ایم؛ سازمان بهداشت جهانی در منطقه امرو یا مدیترانه شرقی که ایران در آن قرار دارد، شاخص‌های سلامت را در ابتدا نسبت به منطقه و پس از آن نسبت به جهان می‌سنجد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۱۹ میلیون کودک در دنیا از واکسیناسیون محروم هستند، افزود: این درحالی است که در ایران به پوشش ۹۸ درصدی واکسیناسیون رسیده‌ایم.
رئیسی بیان کرد: باید توجه کرد که سیر و رفتار بیماری‌ها در قرن گذشته بیشتر در حوزه بیماری‌های واگیردار بود، پیش از انقلاب، بیش از ۱۵۰۰ کودک سالیانه به فلج اطفال مبتلا می‌شدند؛ حدود ۵۰ سال قبل، در شرق و جنوب شرق و مناطق مرزی کشور، در هر خانواده یک کودک به فلج اطفال مبتلا بود که این آمار‌ها به هیچ وجه قابل قبول نبود.
وی درباره بیماری تراخم و عفونت‌های چشمی در سال‌های گذشته گفت: نزدیک به ۵ دهه قبل، عفونت چشمی و بیماری تراخم سالانه هزاران نفر را در ایران نابینا می‌کرد، همچنین سالانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر در کشور به مالاریا مبتلا می‌شدند و هزاران نوزاد به دلیل ابتلاء به کزاز از بین می‌رفتند، به طوری که به ازای هر هزار نفر، پنج نفر جان خود را به دلیل کزاز از دست می‌دادند و یک دهه قبل‌تر از آن، در هر ۱۰۰۰ تولد، ۲۱ نوزاد به دلیل کزاز سالیانه فوت می‌شدند که برای مقابله با این معضل، یکی از مؤثرترین اقدامات، گسترش و توسعه واکسیناسیون در کشور بود.
دستاورد‌های برنامه ملی واکسیناسیون در ایران
رئیسی تصریح کرد: برنامه واکسیناسیون از دهه ۴۰ در کشور آغاز شد و در آغاز انقلاب، پوشش واکسیناسیون کشور ۳۰ درصد بود چرا که دسترسی به واکسیناسیون نامناسب بود، زیرا شبکه بهداشتی وجود نداشت و در تأمین واکسن دچار مشکل بودیم، از سال ۶۳ بسیج همگانی برای واکسیناسیون فعال در کشور ایجاد شد و بهورز‌های ما در گرما و سرما خانه به خانه به دورترین روستا‌ها می‌رفتند و واکسیناسیون را انجام می‌دادند و در نهایت پوشش واکسیناسیون به ۹۰ درصد رسید و کزاز نوزادی در کشور حذف شد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه پیش از انقلاب، بیش از ۱۰۰ هزار نفر مبتلا به مالاریا وجود داشت، خاطرنشان کرد: با وجود اینکه ما در همسایگی افغانستان که کانون مالاریا است، قرار داریم، در سال گذشته تنها ۲۰ نفر در کشورمان به مالاریا مبتلا شدند، در عین حال، در سال ۷۲ واکسن هپاتیت B. و در سال ۸۳ سرخک، سرخچه و اوریون را اضافه کردیم و سال ۹۳ نیز واکسن پنتاوالان به شبکه واکسیناسیون کشور اضافه شد.
۱۸ سال است هیچ موردی از فلج اطفال در کشور گزارش نشده است
وی با بیان اینکه ۱۸ سال است هیچ موردی از فلج اطفال در کشور گزارش نشده است و امیدواریم در آینده‌ای نزدیک به حذف و ریشه‌کنی فلج اطفال برسیم، گفت: واکسن فلج اطفال خوراکی در گذشته سه ظرفیتی بود و از سال ۹۵ که سازمان بهداشت جهانی به این نتیجه رسید که نوع دوم ویروس فلج اطفال در دنیا ریشه کن شده است، اعلام کرد که واکسن سه ظرفیتی به واکسن دو ظرفیتی تبدیل شود و این اتفاق در کشور رخ داد؛ حال که ایران در مرحله ریشه کنی قرار دارد و به دلیل اینکه ممکن است انواع شدیدتر ویروس فلج اطفال وارد کشور شود، برای پیشگیری از ورود آن به ایران از افغانستان و پاکستان، در سن ۴ ماهگی هم واکسن فلج اطفال تزریقی ارائه می‌شود که این برنامه‌ای جهانی است، اما از آنجا که واکسن فلج اطفال از سه ظرفیتی به ۲ ظرفیتی تبدیل شد، متولدین سال ۹۴ که واکسن فلج اطفال به آن‌ها تزریق نشده است، فراخوان شدند و واکسن فلج اطفال تزریقی به آن‌ها نیز تزریق می‌شود.
تلاش برای ورود فناوری تولید واکسن‌های جدید به کشور
به گزارش وبدا؛ رئیسی در مورد افزودن واکسن‌های جدید به برنامه ملی واکسیناسیون کشور یادآور شد: قرار است دو واکسن پنوموکوک و روتاویروس به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شود؛ روتاویروس می‌تواند از بستری هزاران کودک مبتلا به اسهال در بیمارستان‌ها جلوگیری کند، در این زمینه به دنبال عقد قرارداد با کمپانی‌ها هستیم و شرط ما این است که پس از خرید واکسن، فناوری آن به کشور منتقل شود و ما آن را تولید کنیم؛ در شرایط تحریم نیز کمپانی‌ها محدودیت دارند و انستیتوپاستور به دنبال آن است که فناوری تولید واکسن را به ایران منتقل کند.
معاون بهداشت وزارت بهداشت در ادامه این نشست در پاسخ به سؤالی درخصوص ریشه‌کنی بیماری‌ها در کشور تاکید کرد: ریشه‌کنی با کنترل و حذف متفاوت است؛ ریشه کنی به این معنا است که نسل ویروس در دنیا برداشته شود، مانند ویروس آبله؛ بیماری‌هایی مانند سیاه‌سرفه، دیفتری، فلج اطفال و کزاز در ایران کنترل و در مرحله حذف قرار گرفته‌اند.
وی درخصوص بیماری سل بیان کرد: بیماری سل یکی از بیماری‌های واگیردار و بسیار ویرانگر بوده که کانون اصلی آن افغانستان و پاکستان است که به دلیل مهاجرت قانونی و غیرقانونی اتباع خارجی از این کشورها، همواره در معرض خطر بوده‌ایم، اما با وجود مشکلاتی که وجود دارد، ایران جزو معدود کشور‌هایی در دنیا است که علاوه بر ایرانیان، اتباع خارجی را هم در حوزه ایدز و سل به صورت رایگان واکسینه و درمان می‌کند.
رئیسی افزود: باید توجه کرد که در زمینه میزان بروز سل قبل و چند سال بعد از انقلاب شاخص ابتلاء در کشور ما ۱۴۷ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر بود که آمار بسیار بالایی است؛ در حال حاضر، میزان ابتلاء در پاکستان ۱۸۵ و افغانستان ۲۷۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر است و ترکیه تنها کشوری است که در این حوزه می‌تواند با ایران رقابت کند و شاخص آن در زمینه ابتلاء به سل ۶۷ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است، در ایران میزان ابتلاء به سل در حال حاضر کمتر از ۱۱ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است و این درحالی است که افغانستان و پاکستان کانون اصلی سل در دنیا هستند همچنین در حوزه تشخیص و درمان بیماری سل نیز بسیار موفق عمل کرده‌ایم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه نباید از بیماری‌های واگیر غافل شویم، گفت: ریشه‌کنی بیماری‌ها به این معنا نیست که باید از آن‌ها غافل شویم، چرا که احتمال ابتلاء به دیگران وجود دارد؛ خاصیت بیماری‌های واگیر این است که اگر یک لحظه از آن‌ها غافل شویم، کل کشور را در برمی‌گیرد، در عین حال، مسئله فعلی ما بیماری‌های غیرواگیر مانند فشار خون، چاقی و کم تحرکی است، وزارت بهداشت هم به تنهایی نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند و همه باید در این زمینه دست به دست هم دهیم.
رئیسی اضافه کرد: اگر کیفیت سوخت ما مشکلزا باشد و صنایع ما پیوست سلامت را رعایت نکنند و به آب، خاک و هوای ما آسیب بزنند، وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند، در این حوزه باید بر روی عادات و سبک زندگی نیز کار کنیم.
ایرانیان تقریباً ۲.۵ برابر متوسط دنیا نمک و ۳ برابر متوسط دنیا شکر مصرف می‌کنند
وی با بیان اینکه ایرانیان تقریباً ۲.۵ برابر متوسط دنیا نمک و ۳ برابر متوسط دنیا شکر مصرف می‌کنند، خاطرنشان کرد: میزان کالری دریافتی ایرانیان بسیار بالا بوده و به طور میانگین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کالری بیش از نیاز بدن، کالری مصرف می‌کنیم و این موضوع به علاوه کم‌تحرکی به بروز چاقی و متعاقب آن بیماری‌های غیرواگیر در ایرانیان منجر می‌شود، بنابراین باید از خودمان شروع کنیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت، بزرگ‌ترین دستاورد حوزه بهداشت بعد از انقلاب را ایجاد نظام شبکه بهداشت برشمرد و تصریح کرد: در حال حاضر، بیش از ۱۸ هزار خانه بهداشت، ۲۶ هزار مرکز ارائه خدمت سلامت، ۳۰ هزار بهورز، ۲۲ هزار مراقب سلامت، ۱۷۰۰ کارشناس بهداشت روان و ۱۴۶۰ کارشناس بهداشت تغذیه داریم که در سراسر کشور خدمت ارائه می‌هند؛ یکی از ویژگی‌های حوزه بهداشت ایران داشتن نظام شبکه بهداشتی است که این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های این حوزه به صورت ادغام یافته در سراسر کشور به طور همزمان اجرایی شود.
وی با بیان اینکه طی چند سال اخیر، بیش از ۶ هزار و ۲۰۰ پروژه در روستا‌ها و مناطق محروم و حاشیه شهر‌ها در حوزه سطح یک خدمات سلامت تعریف شد، افزود: تاکنون نیمی از این پروژه‌ها به بهره‌برداری رسیده و سعی می‌کنیم که در نیمه اول اردیبهشت ۹۸، حدود ۱۵۰۰ پروژه را در مناطق محروم به بهره‌برداری برسانیم.
رئیسی در پاسخ به سوالی درخصوص برنامه پزشکی خانواده گفت: در برنامه پزشکی خانواده ارتباط سطوح یک، دو و سه خدمات سلامت نیز اهمیت دارد، نظام ارجاع بدون پزشکی خانواده و از طرفی نظام ارجاع بدون حضور سطح دو و سه خدمات سلامت معنی ندارد و این شبکه باید با هم کار کند، پزشکی خانواده به معنی کار تیمی است.
وی در این مورد، افزود: وقتی خانواده‌ای برای دریافت خدمات سلامت مراجعه می‌کند، نیازمند بررسی توسط یک تیم است، معمولاً در رأس این تیم مراقبت سلامت، یک پزشک حضور دارد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت یادآور شد: در حال حاضر در سطح روستا‌ها فرد به خانه بهداشت مراجعه می‌کند و در این خانه‌های بهداشت، بهورز تا حدی مشخص، خدمات سلامت را به افراد ارائه می‌کند، بهورز از طریق سامانه، اطلاعات بیمار را ثبت می‌کند و در صورت نیاز، بیمار را به پزشک ارجاع می‌دهد، پزشک بعد از ویزیت و تجویز دارو، بازخوردی به بهورز هم می‌دهد و بهورز بعد از آن باید از بیمار مراقبت کند تا هم داروهایش را مصرف کند و هم دوباره بعد از بازه زمانی مشخصی بیمار را به پزشک ارجاع دهد؛ این اتفاق در سطح روستا و شهر‌های کوچک به علت وجود نظام شبکه به خوبی اتفاق می‌افتد، این درحالی است که در سطح شهر، هر شخص یک دفترچه در اختیار دارد و هر جایی که بخواهد می‌رود.
وی با بیان اینکه برای برنامه پزشکی خانواده ۱۲ گام اجرایی تعریف شده که هفت گام آن در حوزه بهداشت و پنج گام در حوزه‌های دیگر مثل درمان قرار دارد، خاطرنشان کرد: در انگلستان سیستم NHS اجرا می‌شود، اما تمام مردم از این موضوع راضی نیستند، به هر حال، این سیستم یک نوع محدودیت ایجاد می‌کند و این محدودیت خوشایند نیست، اما باید انجام شود.
رئیسی تصریح کرد: براساس تخصیص اعتبار دو سناریو برای این ۱۲ گام تعریف شده است، اولاً تعریف شده که تا حدود زیادی از این ۱۲ گام تا سال ۱۴۰۲ تکمیل شود و این کار به صورت لایه لایه انجام می‌شود؛ برای مثال، ممکن است تا اواخر سال آینده در مطب پزشکان عمومی نیز تمام خدمات در سامانه ثبت شود، فروردین ۹۷ گام چهارم این برنامه اجرا شد که همه پزشکان در سیستم دولتی باید خدمات خود را در سامانه ثبت کنند، سناریوی دوم این است که اگر اعتبارات کمتر تخصیص پیدا کند، ممکن است اجرای کامل ۱۲ گام پزشکی خانواده تا سال ۱۴۰۴ به تأخیر بیفتد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در حال حاضر در تمام استان‌ها گام‌های اجرایی پزشکی خانواده به صورت همزمان پیش می‌رود، البته در استان گلستان، زنجان، گیلان و مازندران سرعت اجرای گام‌ها بیشتر شده است.
وی اظهار کرد: سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار مادر باردار در کشور وجود دارد که فقط ۵۳۰ هزار نفر به شبکه بهداشت و سطح یک مراجعه می‌کنند؛ بقیه مادران به مطب‌ها مراجعه می‌کنند و ساعت‌ها در مطب منتظر مانده و ویزیت می‌شوند، اما به مراکز بهداشت مراجعه نمی‌کنند؛ میزان پوشش مادران باردار در شبکه بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ۱۸ درصد، در دانشگاه علوم پزشکی ایران ۲۳ درصد و در دانشگاه علوم پزشکی تهران ۳۴ درصد است، این در حالی است که پوشش مادران باردار در خلخال ۹۳ درصد و در سبزوار ۹۱ درصد است.
رئیسی در این مورد افزود: در انگلستان، اگر بخواهید به صورت مستقیم به پزشک متخصص مراجعه کنید، باید ۲۲۰ پوند پرداخت کنید، اما اگر بخواهید از نظام ارجاع به متخصص مراجعه کنید، رایگان خواهد بود.
پوشش ۱۰۰ درصدی خدمات بهداشتی در سراسر روستا‌ها
معاون بهداشت وزارت بهداشت در ارتباط با وضعیت دسترسی به خدمات در روستا‌ها گفت: نمی‌توانید یک روستای ۱۵۰۰ نفری پیدا کنید که خانه بهداشت نداشته باشد، این موضوع اصلاً امکان ندارد و پوشش خدمات بهداشتی در سراسر روستا‌ها ۱۰۰ درصد و بهترین مراکز خدماتی دولتی در روستا‌ها در حوزه بهداشت ساخته شده است.
وی در مورد برنامه‌های وزیر بهداشت در حوزه پیشگیری، بیان کرد: از آغاز طرح تحول سلامت، حوزه درمان پررنگ مطرح، اما در بهداشت نیز اقدامات بسیاری انجام شده است، نواقص در حوزه درمان بیشتر بود و این اصلاحات در حوزه درمان بیشتر دیده شد؛ حوزه سلامت شرایط نامناسبی داشت و هزینه‌های کمرشکن در حوزه درمان و عدم دسترسی به پزشک متخصص وجود داشت، همچنین در همین دوره و پس از اجرای طرح تحول سلامت، زیرساخت‌های زیادی در حوزه بهداشت شکل گرفت.
رئیسی خاطرنشان کرد: در حوزه پیشگیری باید در کنار اجرای برنامه‌ها، صبورتر باشیم تا برنامه‌ها به سرانجام برسند؛ آثار بسیاری از اقداماتی که در حوزه بهداشت روی کودکان انجام می‌شود، در آینده مشخص می‌شود.
انتقاد به استفساریه خروج قهوه‌خانه‌ها از شمول اماکن عمومی
وی در پاسخ به سؤالی در مورد نحوه نظارت بر کاهش مصرف کالا‌های آسیب‌رسان به سلامت گفت: وظیفه ذاتی ما در حوزه سلامت این است که مراقبت کنیم، هشدار دهیم و از مراجع ذیربط پیگیری کنیم؛ در تمامی حوزه‌های آب، هوا، مواد غذایی و دخانیات مکاتبه می‌کنیم، باید توجه کرد که سازمان جهانی بهداشت در حوزه بیماری‌های غیرواگیر از ایران تقدیر کرده است، اما در حوزه مالیات بر مواد دخانی از ما ایراد گرفته‌اند؛ در حوزه جمع آوری قلیان در برخی استان‌ها اقدامات بسیار خوبی انجام شد، اما با اعتراض مواجه شد و گفتند که با این اقدام شغل را از بین می‌برید، قلیان‌ها به زیرزمین‌ها می‌روند و فساد ایجاد می‌شود؛ در حال حاضر هم استفساریه گرفتند تا قهوه‌خانه‌ها را از شمول اماکن عمومی خارج کنند، اگر این اتفاق بی افتد ما حتی حق ورود به قهوه خانه‌ها را نداریم، اما این مراکز قهوه‌خانه هستند نه قلیان‌خانه که در آن‌ها قلیان عرضه می‌شود.
چرا سیگار تحریم نیست؟
معاون بهداشت وزارت بهداشت بیان کرد: در حال حاضر کشور تحریم است، اما سیگار نه تنها تحریم نیست، بلکه تولید آن نیز رو به توسعه است؛ براساس بررسی‌های ما، سالانه ۴۵ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود، حال وزارت صنعت اعلام کرده که تعداد نخ‌های مصرفی در کشور ۷۵ میلیارد نخ است و ما ۶۰ میلیارد تولید می‌کنیم و باید به سمت توسعه تولید سیگار هم پیش رویم تا در این زمینه خودکفا شویم، این سیاست بسیار غلط است چرا ما باید به سمت توسعه تولید سیگار و صادارت آن پیش رویم؟ صادرات سیگار افتخار است؟
رئیسی در پایان در ارتباط با وضعیت بهداشتی مناطق زلزله زده کرمانشاه خاطرنشان کرد: سال گذشته واکسیناسیون آنفلوآنزا را در کرمانشاه انجام دادیم و همه‌گیری آنفلوآنزا را در این مناطق شاهد نبودیم از طرفی درباره بیماری‌هایی، چون سالک و تب مالت نگرانی داشتیم که خوشبختانه با اقدامات انجام شده، مشکلی پیش نیامد، امسال هم این اقدامات انجام شد و تاکنون مورد غیرعادی یا همه‌گیری از آنجا گزارش نشده است.
