راه های پیشگیری از افت فشار خون

فشاری را که جریان خون به دیواره رگ های خونی وارد می کند، به نام فشار خون می شناسیم. زمانی که خون کمتری به درون شریان ها (سرخرگ ها) برود و یا شریان ها بزرگ‌تر از حالت عادی شوند، جریان خون دارای مقاومت کمتری خواهد شد و افت فشار خون رخ می دهد.

زمانی که جریان خون درون شریان ها (سرخرگ ها) کم شود و یا شریان ها بزرگ‌تر از حالت عادی شوند، جریان خون دارای مقاومت کمتری خواهد شد و فشار خون کم می شود. هنگامی که فشار خون خیلی پایین بیاید، اعضای اصلی داخل بدن مانند مغز، کلیه ها و قلب نمی توانند کار خود را به درستی انجام دهند و ممکن است به طور موقت و یا دائم از کار بیفتند.

بالاترین میزان فشار خون، “فشار سیستولیک” است که همان فشاری است که به هنگام انقباض ماهیچه قلب موجب می‌شود تا خون از قلب به سایر نقاط بدن برسد. کمترین میزان فشار خون، “فشار دیاستولیک” است که فشار بین ضربانهای قلب محسوب می‌شود و مربوط به زمانی است که قلب در حالت استراحت است. فشار خون بر حسب میلیمتر جیوه (mmhg) اندازه گیری می‌شود. میزان فشار خون بر پایه دو عدد نشان داده می‌شود. اولین عدد مربوط به فشار سیستولیک یا ماکزیمم و دومی مربوط به فشار دیاستولیک یا مینیمم است. معمولا یک فشار خون متعادل زیر mmhg 85/140 است. (۱۴۰ فشار سیستولیک و ۸۵ فشار دیاستولیک).

افت فشار خون با اعداد مشخص نمی شود، بلکه با علائم شناخته می شود. برخی افراد با فشار خون ۹۰ روی ۵۰ مبتلا به فشار خون کم نیستند، زیرا علائم افت فشار خون را ندارند. ولی افرادی که دارای فشار خون بالا هستند، اگر ناگهان فشار خونشان به ۱۰۰ روی ۶۰ افت پیدا کند، علائم افت فشار خون را نشان می دهند.

آشنایی با علائم افت فشار خون

اگر خون کافی به مغز نرسد، سلول های مغزی اکسیژن و مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت نمی کنند و فرد احساس سبکی سر، سرگیجه و ضعف خواهد کرد. اگر شما از حالت نشسته یا خوابیده، ناگهان بلند شوید و بایستید، علائم افت فشار خون ظاهر می شود. ایستادن باعث می شود که خون به سمت پایین بدن برود و فشار خون کم شود. به این نوع کاهش فشار خون، افت فشار خون وضعیتی می گویند. اگر شما به مدت طولانی بایستید، نوعی از افت فشار خون وابسته به اعصاب رخ می دهد.

به طور کلی علائم افت فشار خون شامل:

• سرگیجه و یا سبکی سر

• غش کردن

• عدم تمرکز ذهنی

• تاری دید

• تهوع

• پوست رنگ پریده، سرد و مرطوب

• نفس نفس زدن

• خستگی

• افسردگی

• تشنگی

آشنایی با علل افت فشار خون

افت فشار خون هم ممکن است یک مشکل پزشکی باشد، که به سیاهی رفتن چشم‌ها،‌ غش‌کردن و احساس ضعف بینجامد. از جمله علل شایع فشار خون پایین (که در اصطلاح پزشکی به آن هیپوتانسیون می‌گویند) اینها هستند:

عارضه‌ جانبی داروهایی مانند برخی از داروهای ضدافسردگی، داروهای ادرارآور یا مدر، برخی داروهای مسکن یا داروهای قلبی

نارسایی قلبی یا حمله قلبی

• کم‌آبی بدن

• واکنش آلرژی شدید (آنافیلاکسی)

• دیابت پیشرفته

• ابتلا به شوک عروقی

• ضربان نامنظم قلب (آریتمی)

• چطور با فشار خون پایین کنار بیاییم؟

• افت فشار خون (هیپوتانسیون) اگر به اندازه کافی شدید باشد به سیاهی رفتن چشم‌ها و غش کردن می‌انجامد.

این توصیه‌ها را موارد افت فشار خون در نظر داشته باشید:

• پس از نشستن یا درازکشیدن برای مدتی طولانی، به آهستگی از جا برخیزید. همچنین پیش از ایستادن وضعیت پاهای‌تان را تغییر دهید.

• به طور مکرر مقادیر کم غذای کم‌کربوهیدرات بخورید.

• اگر دکترتان به شما گفته است که فشار خون پایین مربوط به دستگاه اعصاب دارید، از ایستادن برای مدت طولانی خودداری کنید. اگر باید برای مدت طولانی بایستید، از جوراب‌های فشاری استفاده کنید و به طور مکرر راه بروید.

• در طول روز نوشابه‌های ورزشی حاوی سدیم و پتاسیم، و یا آب بنوشید.

• از وضعیت‌هایی ترس‌آور یا پریشان ‌کننده دوری کنید.

راه هایی برای جلوگیری از افت فشار خون

در حالی که در برخی موارد مداخلات پزشکی برای افت فشار خون ضروری است، اما برخی از روش‌های خانگی برای افزایش فشار خون، قابل انجام هستند:

مصرف مقادیر کافی از نمک

بدن ما برای عملکرد صحیح، تعادل مایعات و جلوگیری از افت فشار خون نیاز به مقادیر کافی از نمک در روز دارد. یک فرد باید به طور متوسط روزانه یک قاشق چای‌خوری نمک یا در حدود ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم به بدن برساند.

خوردن وعده‌های غذایی کوچک و منظم

خوردن وعده‌های غذایی بزرگ و سنگین می‌تواند منجر به افت ناگهانی فشار خون تحت عنوان افت فشار خون وضعیتی شود. بهترین راه برای جلوگیری از بروز این حالت، انتخاب وعده‌های غذایی کوچکتر و کم کربوهیدرات در طول روز و اضافه کردن میان وعده‌های غذایی به ساعات روز است.

تغییر آرام وضعیت فیزیکی

ماندن در یک موقعیت فیزیکی حداقل برای ۶۰ ثانیه و مجددا جا به‌جا شدن، از سرگیجه ناشی از افت فشار خون وضعیتی، جلوگیری می‌کند.

در نظر گرفتن بالش اضافه هنگام خواب

این کار یک ترفند عالی برای مبارزه با افت فشار خون است. خوابیدن با یک بالش اضافه باعث می‌شود سر بالاتر از سطح قلب قرار گیرد و با این کار با اثرات جاذبه زمین کمتر می‌شود.

استفاده از جوراب واریس

استفاده از این جوراب‌ها به دلیل اضافه کردن فشار به پاها، منجر به بهبود علائم افت فشار خون می‌شود و جریان خون را در سراسر بدن افزایش می‌دهد. جوراب واریس یک درمان شناخته شده برای جلوگیری از ترومبوز عروقی نیز شناخته می‌شود.

نوشیدن مایعات بیشتر

نوشیدن مایعات به جلوگیری از افت فشار خون کمک می‌کند. افزایش مصرف مایعاتی مانند آب و یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت مانند آب نارگیل به پیشگیری از علائم کمک می‌کنند.

اجتناب از موقعیت‌های خاص

شرایط خاصی مانند موقعیت‌های ترسناک یا ناراحت کننده عاملی برای افت فشار خون سریع است و آنهم به واسطه افزایش استرس.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون بالا عبارت‌ است‌ از افزایش‌ فشار وارده‌ از جریان‌ خون به‌ دیواره‌ رگ‌های‌ خونی‌. فشار خون‌ بالا گاهی‌ «کشنده‌ بی‌سر و صدا» نامیده‌ می‌شود زیرا تا مراحل‌ انتهایی‌ اکثراً هیچ‌ علامتی‌ ندارد. توجه‌ داشته‌ باشید که‌ فشار خون‌ بطور طبیعی‌ در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی‌ که‌ دچار بیماری‌ فشار خون‌ بالا است‌، به‌ هنگام‌ استراحت‌ نیز فشار خونش‌ بالاتر از حد طبیعی‌ است. رژیم‌های نادرست غذایی، مصرف زیاد غذاهای چرب و پرنمک، بی‌تحرکی و زندگی ماشینی از جمله عوامل مستعد کننده برای ابتلا به بیماری پرفشاری خون است.

آشنایی با علل ابتلا به فشار خون

از هر ده نفر مبتلا به فشار خون بالا، در نه نفر آنان، یعنی ۹۰% علت دقیق برای فشار خون شناخته نشده است که نوع اولیه پرفشاری خون نامیده می‌شود.

در تعداد کمی از افراد مبتلا به فشار خون بالا (نوع ثانویه پرفشاری خون) عواملی همچون تنگ شدن سرخرگ کلیوی و یا اختلال در تولید هورمونهای مترشحه از غدد فوق کلیوی، بیماریهای بافت کلیه در ایجاد بیماری نقش دارند. و یا برخی اوقات، بعضی داروها مثل داروهایی که برای درمان آرتریت و یا افسردگی استفاده می‌شود، موجب افزایش فشار خون می‌گردد.

موارد زیر را نیز می توان عوامل مستعد کننده بیماری دانست:

• سن‌ بالای‌ ۶۰ سال

• چاقی و اضافه وزن

• سیگار کشیدن

• مصرف الکل

• رژیم‌ غذایی‌ حاوی‌ نمک‌ یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ زیاد و عدم مصرف میوه و سبزی

• کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی

• استرس

• عوامل‌ ژنتیکی‌

• مصرف‌ قرصهای‌ ضد حاملگی، استروییدها و بعضی‌ از انواع‌ داروهای‌ مهارکننده‌ اشتها یا دکونژستانت‌ها

آشنایی با شیوه‌های پیشگیری از فشار خون بالا

وزنتان را کنترل کنید. اگر اضافه ‌وزن دارید، رژیم بگیرید. کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزنتان هم مفید است.

مرتب ورزش کنید. ۳۰ دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است.

مصرف روزانه نمک را کم کنید (حدود ۱ قاشق چای‌خوری). سدیم علاوه بر نمک در بسیاری از غذاهای بسته‌بندی ‌شده، نوشابه‌های گازدار، جوش شیرین و بعضی شربت معده‌ها وجود دارد. برای اطلاع یافتن از مقدار سدیم بکار رفته در مواد غذایی برچسب آنها را قبل از مصرف به ‌دقت مطالعه کنید.

از رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات فراوان، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید. به ‌نظر می‌رسد پتاسیم از پرفشاری خون جلوگیری می‌کند. مصرف ۳۵۰۰ میلیگرم پتاسیم در روز توصیه می‌شود.

از مصرف مشروبات الکلی بپرهیزید.

در نظر داشته باشید که فشار خون را در برنامه تستهای ۶ ماهه خود قرار دهید.

اگر سابقه‌ خانوادگی‌ فشار خون‌ بالا وجود داشته‌ باشد، فشار خون‌ باید مرتباً کنترل‌ شود.

اگر باردار هستید، مرتب برای معاینه پیش از زایمان به مراکز درمانی مراجعه کنید تا مراقب بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به ‌موقع کنترل کند. اگر از قرصهای ضدبارداری حاوی استروژن استفاده می‌کنید یا تحت هورمون ‌درمانی هستید، فشار خونتان را مرتب کنترل کنید.

فشار خون را در منزل چگونه اندازه گیری کنیم؟

میزان باند (کاف) فشارخون را طبق اندازه قطر دست خود انتخاب کنید. اگر بازوهایی کوچک و لاغر دارید و یا می خواهید فشارخون کودکی را اندازه بگیرید، باید اندازه درست را انتخاب کنید. محل نبض خود را تعیین کنید. انگشت اشاره و میانی خود را به داخل قسمت میانی آرنج داخلی تا کنید. به آرامی فشار دهید. از شریان بازویی می توانید ضربان را حس کنید. اگر نمی توانستید ضربان را تشخیص دهید، سرگوشی را در همان محل قرار دهید تا بتوانید ضربان را بشنوید.

کاف را دور بازو ببندید و سمت دیگر آن را از طرف دیگر به آن سمت برسانید و روی چسب کاف محکم کنید. کاف باید حداقل ۲٫۵ سانت بالاتر از آرنج، کاملا محکم بسته شود. البته مراقب باشید پوست دست لای کاف گیر نکند. سفتی کاف را سعی کنید با فرستادن نوک دو انگشت از دست دیگرتان زیر کاف، چک کنید. اگر توانستید فقط نوک انگشتان را به زیر ببرید و نه کل انگشتان را، پس کاف کاملا سفت شده است.

سرگوشی را پایین کاف، به سمت پایین قرار دهید و آن را دقیقا در ناحیه ضربان شریان بازویی که قبلا پیدا کردید، قرار دهید. گوشی ها را نیز در گوش قرار دهید.

درجه را در جایی قرار دهید که بتوانید آن را ببینید. اگر می خواهید فشارخون خود را بگیرید، آن را در دست چپ خود، محکم نگه دارید. همزمان، پمپ را در دست راست خود نگه دارید. پیچ موجود در حباب پمپ را به صورت ساعتگرد بگردانید تا جریان هوا بسته شود.

کاف را باد کنید. سریع و پشت سر هم، حباب پمپ را فشار دهید تا جایی که دیگر نتوانید صدای ضربان را از طریق گوشی، بشنوید. صبر کنید تا درجه عددی ۳۰ تا ۴۰ mmHg بالاتر از فشار طبیعی شما را نشان دهد. اگر فشارخون طبیعی خود را نمی دانید، کاف را تا جایی باد کنید که درجه عددی بین ۱۶۰ تا ۱۸۰ mmHg را بخواند.

باد کاف را خالی کنید. شیر جریان هوا را باز کنید و بگذارید باد کاف خالی شود. درجه باید ۲ تا ۳ میلی متر در هر ثانیه، پایین بیاید.

به درجه نگاه کنید و زمانی که دوباره توانستید ضربان خود را بشنوید، عدد روی آن را بخوانید. این عدد، فشارخون انقباضی شماست. فشارخون انقباضی به میزان نیرویی است که خون شما به دیواره های شریانی، با پمپاژ قلب شما، وارد می سازد.

دقیقا زمانی که صدای ضربان قطع شد، همان عدد را دوباره بخوانید. این عدد، میزان فشارخون انبساطی شماست. فضار خون انبساطی به میزان فشارخون بین هر ضربان قلب گفته می شود.

دستگاه را باز کرده، دوباره اندازی کنید و این کارها را تکرار کنید. بگذارید باد کاف کاملا خالی شود. پس از چند دقیقه، اندازه گیری را تکرار کنید. همیشه ممکن است خطایی در خواندن رخ دهد، مخصوصا وقتی که ناشی هم باشید، پس بهتر است دوبار گرفتن فشارخون را انجام دهید.